به یاد گودار

 

 

به یاد گودار
و دوره ی مائوئیستی وی  
و به احترام تمامی هنرمندان زندانی و همچنین هنرمندان چپ، آزادیخواه و میهن دوستی که از ته دل و با عشق و علاقه به توده های مردم و یکی همچون دیگران به خیزش و انقلاب توده ها پیوستند!
ژان لوک گودار در تاریخ 13 سپتامبر 2022 در سن 91 سالگی درگذشت و ما تا کنون فرصتی برای نوشتن یادنامه ای برای وی نداشته ایم. و نگران بودیم که شاید بیش از این دیر شود اگر می خواستیم مطلبی در یاد او نوشته باشیم!
گودار فیلمسازی سیاسی بود و به ویژه در دوره ای که اوج نوآوری و خلاقیت وی بود؛ یعنی دهه ی شصت و نیمه ی نخست دهه ی هفتاد و بخصوص در دوره ای که با ژان پیر گورن فیلمساز و ایدئولوگ مائوئیست، گروه ژیگاورتوف را برپا کرد و فیلم های زیادی که در پایین خواهد آمد در مورد مبارزه ی انقلابی طبقه ی کارگر و خلق های زیر سلطه ساخت.
این دوره در عین حال تلاقی داشت با جنبش بزرگ دانشجویی - کارگری 1968 در فرانسه که متاثر از انقلاب بزرگ فرهنگی- پرولتاریایی چین و مائوئیسم بود. دوره ای که مائوئیست ها در اروپا در مقابل اندیشه ها و سیاست های مبتذل و بورژوایی مارکسیسم غربی و کمونیسم اروپایی و در فرانسه مقابل حزب کمونیست و در واقع رویزیونیست فرانسه به مبارزه ای بزرگ دست زدند و ضربات شدیدی به این حزب بورژوایی وارد کردند.  گودار و گورن به عنوان هنرمندان طبقه ی کارگر نقش بزرگی در این مبارزه داشتند.
جز این گودار در سال 1985 فیلم سلام بر مریم را ساخت. فیلمی که خشم و غضب پاپ و کشیش ها و سران متعصب مذهبی مسیحی را بر انگیخت و اینها گردهمایی هایی را در مقابل سینماهای نمایش دهنده برگزار کردند و به جار و جنجال پرداختند. 
 به هر حال شایسته بود که مقاله ای در خور وی نگارش می یافت اما به دلیل شرایط انقلابی و فضای موجود بر ذهن همه ی ما، به یکی از مهم ترین نوشته های خود وی بسنده کردیم.
فیلم های دوره ی مائوئیستی گودار
چینی 1967
فیلمی همچون فیلم های دیگر1968
پراودا ( درباره ی شناخت ماتریالیستی) 1969
باد شرقی 1369
مبارزه در ایتالیا ( درباره ی مبارزه ایدئولوژیک درون یک فرد مبارز) 1369
تا پیروزی ( درباره ی جنبش فلسطین و الفتح)
نامه ای به چین 1369
صداهای بریتانیایی یا در مائو می بینمت see you at mao 1969
مبارزه در ایتالیا 1969
ولادیمیر و روزا ( درباره ی رویزیونیسم) 1971
همه چیز بر وفق مراد است( درباره ی اعتصاب کارگران یک کارخانه) 1372

 
گودار
 

چه باید کرد؟

ما باید فیلم های سیاسی بسازیم.
 
ما باید به گونه ای سیاسی فیلم بسازیم.
 
اولی و دومی در تعارض با یکدیگرند و به دو مفهوم مخالف از دنیا تعلق دارند.
اولی به مفهوم ایده آلیستی و متافیزیک دنیا تعلق دارد.
دومی به مفهوم علمی و دیالکتیک دنیا تعلق دارد.
فلسفه ی علمی علیه ایده آلیسم مبارزه می کند، و دیالکتیک علیه متافیزیک.
این مبارزه، مبارزه ای بین کهنه و نو، بین اندیشه های نو و کهنه است.
شیوه ی زندگی آدمیان، شیوه ی فکر و اندیشه ی آنان را تعیین می کند.
مبارزه بین کهنه و نو مبارزه ی بین طبقات است.
انجام اولی به معنای عضوی وابسته به طبقه ی بورژوا باقی ماندن است.
 انجام دومی به معنای گزینش و پیوستن به جبهه ی طبقه ی کارگر است.
 انجام اولی، به معنای توصیف موقعیت ها است.
 انجام دومی، به معنای تجزیه و تحلیل دقیق موقعیت های واقعی است.
انجام اولی، به معنای ساختن فیلم «صداهای بریتانیایی» است.
انجام دومی، به معنای مبارزه برای نشان دادن «صداهای بریتانیایی» در تلویزیون انگلیس است.
انجام اولی به معنای درک قواعد و قوانین دنیای عینی به منظور توضیح آن دنیا است.
انجام دومی به معنای درک قواعد و قوانین دنیای عینی به منظور فعالانه تغییر شکل دادن آن دنیا است.
انجام اولی به معنای توصیف نکبت و بدبختی دنیا است.
انجام دومی به معنای نشان دادن خلق های دنیا در مبارزه است.
انجام دومی به معنای نابود کردن اولی با سلاح انتقاد از و انتقاد از خود است.
انجام اولی به معنای ارائه منظره ی کاملی از رویدادها به نام خود حقیقت است.
انجام دومی به معنای جعل کردن تصاویر بیش از حد کامل دنیا به نام حقیقت نسبی نیست.
انجام اولی به معنای صحبت از این است که پدیده ها چقدر واقعی است.( برشت)
انجام دومی به معنای صحبت از چقدر واقعی بودن پدیده ها است.( برشت)
انجام دومی به معنای تدوین فیلم پیش از فیلمبرداری آن، ساختن آن در حین فیلمبرداری و پس از فیلمبرداری است.( ژیگا ورتف)
انجام اولی به معنای پخش یک فیلم پیش از تهیه ی آن است.
انجام دومی به معنای تهیه ی فیلم پیش از پخش آن، آموختن رموز تهیه ی آن در دنبال این اصل است که: عامل تهیه است که بر پخش تسلط و نظارت دارد.
انجام اولی به معنای فیلمبرداری از دانشجویانی است که می نویسند: اتحاد – دانشجویان- کارگران.
 انجام دومی به معنای دانستن این است که اتحاد، کشمکش و مبارزه ی اضداد است برای آگاهی از این نکته که هر دو، یکی هستند.
انجام دومی به معنای مطالعه و بررسی تناقض های موجود بین طبقات مردم با تصاویر و صدا است.
انجام دومی به معنای مطالعه و بررسی تضادهای موجود بین روابط تولیدکننده و نیروهای مولد است.
انجام دومی به معنای جرات و شهامت به خرج دادن برای آگاهی از این که آدمی در چه مرحله ای قرار دارد و از کجا آمده، دانستن و آگاهی از موقع خود در فراگرد تولید به منظور بعدا تغییر دادن آن است.
انجام دومی به معنای آگاهی از تاریخ مبارزات انقلابی و مصمم شدهن است.
 انجام دومی به معنای ایجاد دانش و معرفتی علمی از مبارزات انقلابی و تاریخ و شرح وقایع آنهاست.
انجام دومی به معنای دانستن و آگاهی از این که فیلمسازی، فعالیتی ثانوی، پیچ و مهره ای کوچک در انقلاب است.
 انجام دومی به معنای استفاده از تصاویر و صداها به منزله ی لب و دندان برای گاز گرفتن است.
انجام اولی به معنای تنها بازکردن چشم ها و گوش ها است.
انجام دومی به معنای خواندن گزارش های « کیانگ تسینگ» است.
 انجام دومی به معنای انقلابی بودن است.
ژان لوک گودار- ژانویه ی 1970
 
از کتاب استعمار و ضد استعمار در سینما
برگردان پرویز شفا
ص 145-143

م- دامون

شهریور و مهر 1401