1
توافق آتش بس بین دولت صهیونیستی اسرائیل و دولت لبنان( در واقع مربوط به سازمان حزب الله مهم ترین عامل خامنه ای و سران پاسدار در خاورمیانه) در راستای اجرای قطعنامه 1701 شورای امنیت سازمان ملل است. تاریخ برقراری این آتش بس از ساعت ۴ بامداد ۲۷ نوامبر ۲۰۲۴ بوده است.
این نخستین تحول مهم پس از آغاز جنگ در غزه و لبنان پس از حملات پی درپی دولت جنایتکار اسرائیل به غزه و لبنان و کشتار نزدیک به 45 هزار نفر و ترور سران دو سازمان حزب الله لبنان و حماس می باشد. متن انتشار یافته ی این توافق نامه که بین اسرائیل و دولت لبنان صورت گرفته نشان می دهد که حزب الله ( و به معنای مستقیم خامنه ای و سران پاسدار) از مواضع پیشین خود عقب نشینی کرده است. دولت های امپریالیستی آمریکا و فرانسه از عاملین اصلی پیشبرد این توافقنامه هستند.
و در کنار آن این که تنها ارتش لبنان حق حمل سلاح را دارد؛ و در ادامه:
«برای جلوگیری از بازسازی و مسلح‌سازی مجدد گروه‌های مسلح غیردولتی در لبنان» تمامی امور مربوط به« فروش یا تأمین تسلیحات و تجهیزات مرتبط به داخل لبنان تحت نظارت و کنترل دولت لبنان خواهد بود. همچنین، تمام تولید تسلیحات و تجهیزات مرتبط در داخل لبنان نیز باید تحت نظارت و کنترل دولت لبنان باشد.»؛
« نظارت و جلوگیری از ورود غیرمجاز تسلیحات و تجهیزات مرتبط به لبنان و سراسر این کشور، از جمله از طریق گذرگاه‌های مرزی به وسیله ی دولت لبنان»؛
«از بین بردن تمام تأسیسات غیرمجاز تولید تسلیحات و تجهیزات مرتبط در منطقه جنوبی لیتانی و جلوگیری از ایجاد چنین تأسیساتی در آینده»؛
«برچیدن زیرساخت‌ها و مواضع نظامی غیرمجاز در منطقه جنوبی لیتانی و مصادره تمام تسلیحات غیرمجاز.»؛
«ایالات متحده و فرانسه قصد دارند از طریق کمیته فنی نظامی لبنان (MTC4L) زمینه استقرار ۱۰ هزار سرباز ارتش لبنان در جنوب این کشور را هرچه سریع‌تر فراهم کنند. آنها همچنین قصد دارند با جامعه بین‌المللی برای حمایت از ارتش لبنان و افزایش سطح استقرار و توانمندی‌های آن همکاری کنند.»
«با آغاز آتش‌بس، اسرائیل و لبنان در هماهنگی با یونیفل سازوکار سه‌جانبه‌ای را اصلاح و تقویت خواهند کرد. این سازوکار به میزبانی یونیفل و ریاست ایالات متحده و با حضور فرانسه، نظارت و اجرای تعهدات را تضمین خواهد کرد.»؛
«لبنان نیروهای نظامی و امنیتی رسمی خود را در تمام مرزها و گذرگاه‌های هوایی، دریایی و زمینی مستقر خواهد کرد.»
ما عملکرد این عوامل و به ویژه ناتوانی خامنه ای و شرکای پاسدارش را در تحقق جاه طلبی های خود در منطقه و نیز شکنندگی حکومت شان در داخل را در دیگر رویدادها نیز می بینیم.
مساله ی دوم دیدار و گفتگو های نماینده گان جمهوری اسلامی به سرپرستی مجید تخت روانچی معاون سیاسی وزارت امور خارجه با نماینده گان سه امپریالیست اروپایی انگلستان، آلمان و فرانسه( E3 ) در 9 آذر ماه 1403 در ژنو است. این سه کشور گرچه تاکید می کنند که برای جمهوری اسلامی بهتر است که پیش از سرکار آمدن ترامپ و بدتر نشدن وضع با آمدن این «لولو» با کشورهای مورد اشاره به توافق برسد، در عین حال می توانند نماینده خواست های امپریالیسم آمریکا و دولت آینده اش یعنی دولت ترامپ باشند که از 20 ژانویه 2025 زمامدار امور در آمریکا خواهد شد.
پیشنهاد جمهوری اسلامی محدود کردن برنامه غنی‌سازی اورانیوم به ۶۰ درصد و بازگشت بازرسان باتجربه آژانس به کشور بوده است که ظاهرا از جانب اروپایی ها رد شده است.
2
جنگ در سوریهمساله سومی که پیش آمده و تغییر سیاست های خامنه ای و شرکای پاسدارش را شکل داده، جنگ در سوریه است. آنچه در چند روز گذشته رخ داده عقب نشینی نیروهای قدس به همراه ارتش سوریه در مقابل تهاجم نظامی هیئت تحریرالشام و دیگر سازمان های مخالف بشار اسد در سوریه بوده است.
آنچه که تفاوت مهم شرایط کنونی را با شرایط «بهار عربی» در سوریه به وجود می آورد این است که در آن دوره ی تضاد امپریالیست ها بیش از آنکه با یکدیگر باشد با انقلاب دموکراتیک سوریه و با طبقه ی کارگر و دیگر طبقات خلقی سوریه بود که در حال شکل دادن یک جبهه ی دموکراتیک خلق بودند و انقلاب و مبارزه ی نظامی شان در حال گسترش و عمق یافتن بود. اما اکنون انقلابی به آن شکل در کار نیست که قرار باشد سرکوب و درهم شکسته شود. در آن زمان امپریالیست های غربی و دولت صهیونیستی و جنایتکار اسرائیل مانعی در برابر خامنه ای و سلیمانی و سپاه قدس و بشار اسد برای سرکوب خونین انقلاب سوریه نبودند و برعکس دست آنها را بسیار باز می گذاشتند اما اکنون وضع کیفیتا فرق کرده و جای تضاد میان خلق سوریه و حکومت ارتجاعی بشار اسد و امپریالیسم روسیه را تضادهای میان امپریالیست ها و مستشاران آنها در منطقه گرفته است. یعنی روسیه و بشاراسد و جمهوری اسلامی در یک سو و امپریالیست ها غربی و ترکیه و اسرائیل و گروه هایی از قماش هیئت تحریرالشام در سوی دیگر.
در سوریه بحران ها و تضادهای گوناگونی وجود دارند که پس از شکل گیری انقلاب سوریه در چارچوب بهار عربی بیشتر رو آمدند. تضاد میان خلق سوریه با حکومت بورژوا- کمپرادور بشار اسد و امپریالیسم روسیه، تضاد میان امپریالیست های غربی و امپریالیسم روسیه با انقلاب سوریه و همچنین با یکدیگر، تضاد میان ترکیه با انقلاب سوریه از یک سو و با جنبش دموکراتیک کردهای شمال سوریه به عنوان بخشی از این انقلاب از سوی دیگر، تضاد میان جمهوری اسلامی که پشتیبان حافظ اسد بود با جبهه ی انقلاب دموکراتیک سوریه، تضاد میان اسرائیل با انقلاب سوریه از یک سو و تضاد این کشور با جمهوری اسلامی از سوی دیگر و تضاد گروه های دست ساز امپریالیسم همچون داعش با انقلابیون سوری از یک سو و با حکومت بشار اسد و روسیه از سوی دیگر.
تضادهای دولت اسرائیل با جمهوری اسلامی جدا از ویژگی های خاص آن اساسا در چارچوب تضاد میان پشتیبانان آنها یعنی امپریالیست ها قرار می گیرد و بنابراین تضادهای ویژه ی این دو دولت به عنوان دو دولت مرتجع و مزدورامپریالیست ها و مواضع و اشکال خاص نبردشان در زمینه های نظامی، سیاسی و فرهنگی و مذهبی گرچه مهم است و باید جای خود در نظر گرفته و تحلیل شوند چرا که شکل بروز تضادهاست، اما نباید در خود مانده بلکه باید در چارچوب تضادهای بزرگتری قرار گیرند که این ها اشکال خاص بروز آنها هستند و از این رو باید در آن چارچوب بررسی و تفسیر شوند.
همین گونه است تضادهای دولت مرتجع ترکیه با نیروهای دموکراتیک کرد خواه در مناطق خود گردان و خواه در مناطق دیگر. این تضاد شکلی خاص از تضاد عام میان امپریالیست ها از یک سو و خلق های زیرسلطه از سوی دیگر است. باید توجه داشت که اگر هدف تهاجم اخیر صرفا مناطق کردنشین و خودگردان کرد در شمال و شمال شرقی سوریه باشد آن گاه دولت های سوریه و جمهوری اسلامی با آن مشکل اساسی نداشته و بنابراین تهاجم نیروهای مورد پشتیبانی ترکیه نیز می باید صرفا به آن محدود گردد.
آنچه به نظر می رسد در حال حاضر تضاد عمده در سوریه باشد همین تضاد است. یعنی تضاد میان امپریالیست های غربی با امپریالیسم روسیه. شکل مشخصی که این تضاد خود را در آن نشان می دهد جنگ بین نیروهای تحریر الشام با نیروهای بشار اسد است. این تضاد در عین حال می تواند در تضاد میان دولت صهیونیستی اسرائیل با جمهوری اسلامی و دولت ترکیه با بشار اسد و جمهوری اسلامی هر دو بروز کرده خود را نشان دهد.
3
رویدادهایی که به آنها اشاره شد نه تنها کماکان وضع پیشین خود را حفظ کرده اند
بلکه از نظر نظامی شرایط برای جمهوری اسلامی به ویژه در سوریه بدتر شده است؛
نیروهای تحریرالشام و دیگر نیروهای همراه با آنها شهر حماة را تصرف کرده و
چنانچه رویدادها به همین سان پیش روند این احتمال وجود دارد که شهر حمص هم به زودی
به تصرف آنها در آید. سران این نیروها هم اهداف خود را مشخص تر کرده از این صحبت
می کنند که هدف شان تصرف دمشق و سرنگون کردن دولت بشار اسد است. با وجود این
تغییرات هنوز روشن نشده که در صورت سرنگونی نهایی اسد( که گفته شده از سوریه خارج
شده است)، سوریه چه وضعی خواهد یافت و هدف نهایی امپریالیست های غربی چیست. به
ویژه این که نتانیاهو پیش از این گفته بود که می خواهند نقشه ی خاورمیانه را تغییر
دهند و چنین سخنی را ترامپ نیز تکرار کرده و گفته که اگر تا روز روی
کارآمدن اش حماس گروگان را آزاد نکند با خاورمیانه چنین و چنان خواهد کرد و نقشه
خاورمیانه را تغییر خواهد داد.از مجموع آنچه در دو بخش پیشین گفته شد این بر می آید که جمهوری اسلامی خواه در عرصه ی عملی و خواه در عرصه ی دیپلماتیک در حال عقب نشینی است. ضد آن یعنی پیشروی و تهاجم در عرصه ی عملی بسیار ضعیف شده است و به نظر می رسد که مثلا آوردن دویست نفر از گروه های نیابتی اش در عراق برای کمک به ارتش سوریه دردی از دردهای ارتش سوریه و عقب نشینی های جاری آن دوا نکند. از سوی دیگر با توجه به تحولات در لبنان و سوریه مشکل است که خامنه ای و شرکا بتوانند دوباره این نیروهای نیابتی خود را بازسازی کرده و پس از تجدید قوا حملات تازه ای را آغاز کنند.
اما در عرصه ی دپیلماتیک که شامل تهدیدها برای رفتن به سراغ تولید سلاح اتمی و نیز موشک های دوربرد و غیره است گرچه امکان عمل کردن آن منتفی نیست اما در حال حاضر با توجه به نیازهای خامنه ای و شرکا به برداشتن تحریم ها بیشتر نوعی ابزار فشار به نظر می رسد که بخشی از آن تصنعی و برای مصرف داخلی و نیروهای نیابتی ضربه خورده اش و بخشی نیز صرفا برای امتیاز گیری و داشتن برگی در دست هنگام نشستن پشت مذاکره است. در واقع جمهوری اسلامی پس از ضربات وارده به حزب الله در لبنان و حماس در غزه و نیز به نیروهای خودش در سوریه برگ های زیادی برای بازی کردن ندارد و به نظر می رسد که ناچار از تسلیم باشد؛ البته اگر هنوز برگه ی نهایی را امضا نکرده باشد!
دلایل اساسی عقب نشینی
تحولات در سوریه و به ویژه عقب نشینی سریع نیروهای سوریه و جمهوری اسلامی از مواضع پیشین وضعی را به وجود آورده که اکنون بیش از پیش می توان از وجود دو دلیل برای این عقب نشینی ها صحبت کرد.
دلیل نخست عقب نشینی همین ضربات وارد شده در لبنان و غزه و خود سوریه پیش از تهاجم اخیر نیروهای ضد بشار اسد است که در بخش های گذشته و بالا به آن اشاره شد. باید توجه کرد که خامنه ای و سران پاسدار در یک سال اخیر به دلیل ضربات روزمره اسرائیل و حملات آن به نیروهای سپاه قدس در سوریه ترجیح دادند بخش مهمی از نیروهای خود را از سوریه بیرون بیاورند و بنابراین به نظر نمی رسد که اکنون نیروی زیادی در آنجا داشته باشند.
اما نکته این است که این عقب نشینی در نتیجه ضربات وارد شده با یک عقب نشینی آگاهانه و با برنامه همراه گردیده است به شکلی که گاه (مثلا در لبنان) جدا کردن این دو از یکدیگر مشکل است. این عقب نشینی از زمان ضربات وارده به حکومت در نتیجه جنبش دموکراتیک - انقلابی ژینا و نیز انتخابات مجلس شکل سریع تری به خود گرفت. از کشتن رئیسی و روی کار آوردن پزشکیان گرفته تا سرعت بخشیدن به مذاکرات با نماینده گان امپریالیسم آمریکا و دولت بایدن که مدت ها بود آغاز شده بود. این گونه عقب نشینی ها تاثیری هم روی عقب نشینی های عملی که در نتیجه ضربات وارده است گذاشته و به آنها نیز سرعت بخشیده است.
در واقع به نظر می رسد که عقب نشینی در سوریه حداقل تا کنون و در صورتی که وضع تغییر اساسی نکند صرفا به دلیل ضربات وارده و نداشتن نیرو نبوده، بلکه به دلیل توافقات و مذاکرات پنهانی و پشت پرده با امپریالیست های غربی هم بوده است.
به بیان دیگر گرایشی در حال رشد در میان خامنه ای و سران پاسدار است که یا بین رابطه با امپریالیسم روسیه و رابطه با امپریالیسم غرب تعادل بیشتری برقرار کنند و یا این که به طرف امپریالیسم غرب بچرخند. بعید نیست که خامنه ای و شرکای پاسدار در پس پرده سازش های بیشتر و بزرگ تری با امپریالیست ها غربی کرده باشند. سازش هایی که هم به دلیل ضربات وارده در غزه و لبنان و نیز ضربات شدید ناشی از حملات دولت اسرائیل به جمهوری اسلامی به سوی آن رانده شده اند و هم به دلیل وضع اقتصادی داخلی و وجود جنبشی انقلابی - دموکراتیک که روز به روز گسترده تر می شود و همچنین رشد تضادهای درونی حاکمیت و بروز تجزیه های بیشتر در آن، ناچار از اتخاذ آن گردیده اند.
همچنین بعید نیست که بخشی از این سازش شامل کنار کشیدن خامنه ای و شرکا از نقشه های جاه طلبانه شان و بنابراین دست کشیدن از پشتیبانی از نیروهای نیابتی در کشورهای منطقه باشد. گرایش هایی این چنین علیرغم این است که جمهوری اسلامی مبلغی معادل 77 میلیون دلار برای حزب اللهی های ساکن لبنان که خانه و کاشانه ی خود را از دست داده اند خرج کرده است. اینها نشانگر این است که داستان پیش رفته اما هنوز تمام نشده است.
عقب نشینی تاکتیکی یا استراتژیک
در مورد این عقب نشینی ها تا جایی که اکنون بتوان به گمانه زنی پرداخت باید گفت که مشکل که بتوانند صرفا تاکتیکی باشند و مثلا جمهوری اسلامی پس از تجدید نیرو دوباره حملات خود را در منطقه از سر گیرد. اگر در نظر گیریم که سیاست جمهوری خواهان به رهبری ترامپ با سیاست دموکرات هابه رهبری بایدن فرق می کند باید در نظر بگیریم که به هر حال جمهوری خواهان و ترامپ چهارسال آینده دولت را در دست خواهند داشت و بنابراین مشکل که آنها به جمهوری اسلامی امکان مانور و تجدید نیرو برای حملات تازه و به وجود آوردن دردسرهای تازه را بدهند.
به طور کلی می توان این چنین گفت که خامنه ای و شرکای پاسدارش پس از جنبش دموکراتیک - انقلابی «زن، زندگی، آزادی» دست به یک عقب نشینی از برنامه های پیشین خود به ویژه حاکمیت یکدست و دولت جوان حزب اللهی زدند و با اصلاح طلبان حکومتی سازشی عمدتا به نفع خودشان را صورت دادند که وجه اساسی آن آماده گی اصلاح طلبان حکومتی برای پیش بردن برنامه های اقتصادی حکومت همچون افزایش قیمت ها به ویژه بنزین و فرهنگی(مانند همین قانون عفاف و حجاب) و سرکوب جنبش توده ای به یاری سیاست های ریاکارانه تر و شیادانه تر بود. با وجود این پذیرفتن اصلاح طلبان حکومتی و به کار گرفتن مهره هایی مانند پزشکیان و یا در مواردی لاریجانی درست همان وضعی را ایجاد نمی کند که دولت رئیسی ایجاد می کرد و به هر حال برخی سهم خواهی ها و کشاکش های درونی را حادتر می کند.
همراه با این تغییر سیاست در داخل خامنه ای و شرکا ناچار شدند که تغییر سیاستی نیز در خارج صورت دهند. این تغییر سیاست که عمدتا بر سازش و عقب نشینی استوار بود هم از پیش و در مذاکرات با امپریالیسم آمریکا و دولت بایدن شکل گرفته بود و هم در نتیجه ضربات وارد شده بیشتر به آنها و نیز تعمیق بحران داخلی باید کامل تر می شد.
«تغییر نقشه خاورمیانه»
در مورد ترامپ نخست باید گفت که یک عده وی را همچون اسکلت مرگ دزدان دریایی و لولو سرخرمن تصویر می کنند و برای ترساندن توده ها چنان ترامپ ترامپ راه می اندازند که انگار طرف از کره ی دیگری آمده است ونه اینکه یک تاجر امپریالیسم آمریکاست. این برده گان سرمایه فراموش می کنند که جناح بازها و جنگ طلبانی که جنگ های افغانستان و عراق را به راه انداختند یعنی بوش ها و دارو دسته شان اگر صد پله بیشتر از ترامپ و اعضا دولت اش مرگ آور نبودند کمتر از اینها نیز نبودند و با این همه نتیجه کارشان این شده که در افغانستان و عراق می بینیم! آنچه این میان جالب است این است که خود ترامپ هم باورش شده که لولو است و باید این را بلند بلند بگوید تا مردم را بیشتر بترساند! امری که نشان می دهد امپریالیست ها بیشتر توخالی شده اند و مجبورند خود را چندین برابر باد کنند تا ترسناک به نظر برسند.
به هر حال نتانیاهو و ترامپ گفته اند که نقشه ی خاورمیانه را تغییر خواهند داد. چنانچه ما این صحبت ها را جدی بگیریم باید بگوییم که این تغییر- پس از جنگ غزه - در بهترین حالت می تواند شامل دو کشوری شود که در حال حاضر امپریالیسم روسیه در آن ها نفوذ دارد؛ یعنی سوریه که نفوذ آن بیشتر و ایران که نفوذ آن نسبت به سوریه کمتر است. قطعا این تغییر نقشه شامل کشورهای حاشیه ی خلیج فارس و نیز کشورهایی مانند عربستان سعودی و اردن و عراق( جز جهت دادن به حشدالشعبی در چارچوب حکومت عراق) و مصر و لبنان نخواهد شد. در مورد سوریه نیز هنوز- هنگام نگارش این مقاله - روشن نیست که آیا برنامه ی سرنگونی قطعی بشار اسد و تشکیل دولت تازه ای نرم تر از دولت طالبان در افغانستان در پیش است و یا کنار آمدن با وی و تنها مجبور کردن اش به بیرون کردن جمهوری اسلامی از سوریه. در صورت کنار گذاشتن بشار اسد نیز روشن نیست که آیا یکپارچگی نسبی سوریه حفظ خواهد شد و یا تغییراتی در آن پدید خواهد آمد. حتی این نیز در حال حاضر روشن نیست که آیا قرار است «ارتش آزاد سوریه» که ترکیه به نماینده گی از جانب امپریالیست های غرب سازمانده و پشتیبان اصلی آن است می خواهد دست به قتل عام کردها در مناطق خودگردان بزند و یا تنها قرار است محدودیت هایی برای گسترش دامنه نفوذشان در استان های همجوار ایجاد کند.
در مورد ایران اما مساله به کلی فرق می کند. خامنه ای و شرکا در قید و بند هیچ نیستند جز اوجب واجبات بودن حفظ حکومت شان. این ها در صورت احساس خطر که به هر حال به نظر می رسد چنین احساس خطری را کرده اند، آماده ی هر گونه سازش هستند. در این صورت چرا باید ترامپ و نوچه اش دولت صهیونیستی اسرائیل باید در پی تغییر آنها باشند آن هم زمانی که با طالبان کنار آمده اند؟
افزون بر این ایران سوریه نیست. در ایران شاید بتوانند روی نیروی نظامی مجاهدین حساب کنند اما به نظر نمی رسد مجاهدین آن قدر نیرو داشته باشند که از پس حمله ای که باید به سرنگونی جمهوری اسلامی بینجامد بر آیند. همچنین در حال حاضر سازمان های نیرومند مسلح وابسته به امپریالیسم کرد، عرب و بلوچی که آماده ی اطاعت دستورهای امپریالیست های آمریکا و اروپای غربی باشند وجود ندارند. از سوی دیگر به نظر نمی رسد که ترامپ و دولت اش با این همه مشکلاتی که در داخل دارند و وعده هایی که به مردم آمریکا داده اند بخواهند خود را درگیر جنگی کنند که خیلی عاقبت اش روشن نیست و قطعا هزینه هایی همچون جنگ اوکراین به گردن شان خواهد گذاشت و آنها نیز باید آن را روی توده های کارگر و ستمدیده ی کشور خود سرازیر کنند که تحمل شان اکنون هم طاق شده است و به امید رفع مشکلات شان به ترامپ رای داده اند.
البته اگر جمهوری اسلامی بخواهد چموش بازی هایش را ادامه دهد و دنباله برنامه های خود در داخل را بگیرد ( رفتن به سوی تولید انرژی اتمی، ساخت موشک های دوربرد و نیز فرستادن پول و اسلحه برای نیابتی ها و رهبری آنها برای پیشبرد مداخلات در منطقه) به احتمال زیاد امپریالیست ها نیز به سوی برنامه ی سرنگونی رانده می شوند.
برای امپریالیست ها اهمیتی ندارد که خامنه ای و شرکای پاسدارش بر سر مردم چه می آورند. آنها که با طالبان و اکنون با جریان هیئت تحریرالشام کنار می آیند با جمهوری اسلامی هم می توانند کنار بیایند به شرط آنکه تبدیل به مزدور و نوکری مطیع گردد و در چارچوب سیاست ها و برنامه ها و خواست های امپریالیست های غربی عمل کند.
روی کار آمدن ولی فقیه تازه
صحبت از گمانه ی عقب نشینی استراتژیک که در بالا از آن صحبت شد زمانی جدی تر می شود که بحث جانشینی خامنه ای نیز به میان آید. چنانچه ولی فقیه بعدی قرار باشد مجتبی باشد به هر حال وی برای این که بتواند جای پایی میان پایه های این حکومت و نیز تا حدودی گسترش آن پیدا کند چاره ای ندارد که با وارد کردن یک شوک و وعده ی یک سلسله تغییرات و عملی کردن بخش هایی از آنها به میدان بیاید( همان ها که اخیر عباس پالیزدار در مصاحبه ی خود به آنها اشاره کرده بود) تا بتواند نفرت از خامنه ای را کمی پایین بیاورد و خود را جا بیندازد. آنگاه این فرد به ناچار باید به روابط با امپریالیست های غربی نیز سروسامان دهد و یا به بیان درست تر برای ایجاد ثبات در اقتصاد و سیاست بیشتر به آنها متکی شده و حرف گوش کن تمام عیاری گردد.
هرمز دامان
آذر 1403
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر