مقاله ی زیر به وسیله ی یکی از هواداران حزب کمونیست( مائوئیست) افغانستان نوشته شده است و در مورد وضع نیروهای داخلی افغانستان و امپریالیست های غرب و شرق و دولت های وابسته به امپریالیسم و ارتجاعی منطقه است.
نگاهی گذرا به خطوط کلی جدال نیروهای
ارتجاعی داخلی و خارجی
بر سر قدرت و نفوذ در افغانستان
بخش اول
دولت دست نشانده ی امپریالیست های غربی
پس از حملات هوایی قوای اشغالگر به رهبری امپریالیسم آمریکا در افغانستان و سقوط دولت طالبان، قوای اشغالگر کنفرانسی را در ماه دسامبر سال ۲۰۰۱ در شهر بن آلمان برگزار کردند. در این کنفرانس طرفداران شاه سابق، بخش هایی از طالبان( به اصطلاح طالبان میانه رو)، تکنوکرات ها، سران احزاب جهادی و تعدادی از سران چپ تسلیمی، شرکت داشتند. در این کنفرانس حامد کرزای از جناح به اصطلاح (طالبان میانه رو) برای شش ماه قدرت را در دست گرفت. شرح حوادث دوران حکومت پوشالی کرزای و رویدادها و حوادثی که به وجود آمد طولانی است و من در اینجا به آن نمی پردازم و آن را به فرصتی دیگر واگذار می کنم.
بعد از کرزای، اشرف غنی که وزیر مالیه حکومت کرزای بود با پشتیبانی اشغالگران امپریالیست، اداره ی رژیم حکومت پوشالی را به دست گرفت. غنی همچون کرزای تفکر قبیله ای و قومی داشت. او نیز به اشاره ی قوای اشغالگر برای بازیگران منطقه مانند پاکستان، ایران، ترکیه و چین چراغ سبز نشان داد و برای نوکران و اجیران این کشور ها در دم و دستگاه اداری خود مقام و منزلت تفویض کرد و نوکران و اجیران آنها را شریک جرم دولت اش ساخت. کرزای و غنی هر دو نیرویی در داخل افغانستان ندارند. با شکست قوای اشغال گر، دولت های ارتجاعی منطقه یعنی پاکستان، ایران، ترکیه، چین و روسیه دست باز پیدا خواهند کرد. دیر نیست که بورژا - کمپرادور های جدید به اریکه ی قدرت تکیه زنند.
طالبان
افراد طالبان را معمولا طلبه های مدرسه های دینی در پاکستان تشکیل می دهند. طالبان دارای تفکرات واحدی نیستند. عده ای از آنها به شبکه های بین المللی اسلامی مانند اخوان المسلمین، القاعده و داعش وابسته اند.
نیرو های ملی و مترقی
نیروهای ملی و مترقی افغانستان مانند سایر کشور ها خیلی ضعیف است. دلایل ضعف نیرو های ملی و مترقی افغانستان در عوامل داخلی و خارجی گوناگونی نهفته است.
عوامل داخلی
سرکوب های نیم قرن گذشته و چهل سال جنگ علیه اشغالگران خارجی نیروهای ملی و مترقی افغانستان را بسیار ضعیف کرد. در این چهل سال جنگ، آن قدر حوادث و رویدادها پشت سر هم و به سرعت اتفاق افتاد که سازمان های ملی و مترقی عموما حتی فرصت این را پیدا نکردند که بحث های داخلی میان خودشان را به صورت درست و اصولی پیش برند. اکثریت سازمان های ملی و احزاب مترقی رهبران دست اول و دست دوم خود را از دست دادند و در هر جای هم که سر بلند کردند یا به وسیله ی دولت بمباران دستگیرو اعدام شدند و یا نیروهای ارتجاعی وابسته به کشور های همسایه شناسایی و تیرباران شان کردند. در دوره ی مذکور این نیروها زمینه ی رشد آنچنانی نداشتند.
از سوی دیگرعواملی همچون ارتداد، تسلیم طلبی ملی و طبقاتی، یأس، درک نادرست از اوضاع و... تعدادی زیادی از این نیرو ها را به رفقای نیمه راه مبدل ساخته ، به پراکندگی و انزوا کشانید.
عوامل خارجی
مداخلات نیروی های ارتجاعی کشور های همجوار، شکست اردوگاه سوسیالیستی و نبود یک پشتیبانی موثر از جانب نیروهای ترقیخواه بین المللی را می توان از جمله عوامل خارجی موثر در ضعیف شدن و انزوای نیروهای مترقی به حساب آورد.
طبقه کارگر و دیگر زحمتکشان
طبقه کارگر در افغانستان در وضعیت فلاکت باری قرار دارند. چهل سال جنگ تقریبا تمامی تاسیسات تولیدی را در کشور از بین برده است و تعداد محدود تاسیساتی نیز که باقی مانده است نمی تواند تمام متقاضیان کار را در خود جذب کند. از این هم نیروهای درگیر در کار و هم سطح دست مزد ها داخل افغانستان بسیار پائین است. جز این، میلیون ها کارگر افغانستانی در کشورهای همسایه و کشورهای عربی با مزد بسیار ناچیز مشغول کار هستند. به دلیل همین پراکندگی، طبقه کارگر افغانستان تشکیلات کارگری واحد ندارد.
دهقانان
وضعیت دهقانان از وضعیت کارگران بهتر نبوده است و مخصوصا در چهل سال گذشته. یک طرف خشک سالی و نبود برف و باران بوده است و طرف دیگر جنگ داخلی. در این دوران دهقانان مشکل که می توانستند روی زمین کار کنند. عدم مکانیزه شدن وسایل تولید، نداشتن کود و تخم اصلاح شده نیز مزیت برعلت بوده است. دهقانان سال هاست که با همان وسایل ابتدایی بیل و کلنگ و گاو آهن کار می کنند. به همین دلیل بعضی اوقات ناگزیراند که دیگر روی زمین کار نکنند. چون یک هفته کار یک دهقان معادل یک روز کار یک کارگر است.
این است وضعیت اسفار مردم در افغانستان.
افغانستان، دولت های مرتجع منطقه و بازی های پنهان و آشکار
پس از شکست امپریالیسم امریکا و ناتو در افعانستان، طرف های درگیر در کشور افغانستان بر سر امتیاز طلبی و امتیاز گیری به توافق عملی نخواهند رسید و از این رو درگیری های نظامی در این کشور گسترش خواهند یافت. منظور ما از طرف های درگیر در قضیه ی افغانستان، امپریالیسم امریکا، ناتو، پاکستان، ایران، روسیه و چین است. هر کدام این کشور ها به دلیل اهداف خاص شان آتش این جنگ را مشتعل نگه می دارند. من در این نوشته به شکل مختصر به نقش هر یک از کشورهایی که نام بردم می پردازم.
1- پاکستان
پس از شکست شوروی سابق و سقوط حکومت نجیب، سران و رهبران جهادی از راه پاکستان و ایران داخل افغانستان شدند. مراکز کمک رسانی کشور های به اصطلاح کمک کننده نیز از پاکستان به افغانستان نقل مکان کردند. از آن پس دیگر از سود باد آورده برای پاکستان خبری نبود. دیری نگذشته بود که احزاب جهادی بر سر تقسیم قدرت به جان هم افتادند و جنگ های داخلی آغاز شد. البته باید یادآور شد که این مداخلات پاکستان، ایران و همچنین شوونیسم ملت حاکم و ناسیونالیسم ملت های زیر ستم بود که موجب ادامه ی جنگ شد و آن را گسترش داد .
دولت پاکستان از اوضاع جنگ استفاده کرد و با همکاری سفارت انگلیس در پاکستان، تعدادی از طلاب مدرسه های دینی را برای حفظ امنیت پروژه توتال و یونی کال مسلح کردند و گروه تحریک طالبان را به وجود آوردند . تحریک طالبان به همراه کماندوهای های انگلیسی از طریق قندهار به یک چشم به هم زدن تا شمال افعانستان رفتند و تمامی موانع سر راه شان را برچیدند. این گونه بود که تحریک طالبان قدرت یافت.
طالبان بار دیگر به کمک القاعده و مخصوصا اسامه بن لادن در صدد ایجاد امارت اسلامی شدند. در مدت کوتاهی مناطق جنوب افغانستان را تصرف کردند و خود را به دروازه های شهر کابل رساندند. در چارآسیاب به سران تنظیم(احزاب جهادی) پیام فرستادند که تسلیم شوند. حزب اسلامی حکمتیار عقب نشنیی کرد، عده یی از سران حزب وحدت برای مذاکره به چارآسیاب رفتند و در همان جا دستگیر و اعدام شدند. احمد شاه مسعود و جمعیت اسلامی نیز بدون مقاومت عقب نشینی کرده و به سمت شمال فرار کردند. کابل به دست طالبان و امارات اسلامی افتاد.
بعد از یازده سپتامبر 2011 ورق برگشت. امریکا از طالبان خواست تا اسامه بن لادن را به امریکا تحویل دهد. اما رهبری طالبان از دادن بن لادن امتناع ورزید. این قضیه موجب تغییر سیاست امریکا در قبال طالبان شد. امریکا و ناتو به کمک احزاب جهادی از زمین و هوا به قرارگاه طالبان حمله کردند و تقربیا تمام قرارگاه طالبان را نیست و نابود کردند. رهبران طالبان با اسامه بن لادن فراری شدند و آمریکایی ها حکومت دست نشانده ی مزدور را جایگزین طالبان ساختند . حکومت دست نشانده به قدری فاسد بود که لقب فاسد ترین دولت جهان را گرف. البته که در این فساد، تنها دولت دست نشانده دخیل نبود، بلکه حامیان بین المللی نیز شریک بودند. میلیارد ها دلارکمک های جامعه جهانی و سرمایه ملی را حیف و میل کردند .
2- حکومت ارتجاعی ایران
بعد از شکست شوروی سابق و سقوط حکومت نجیب، مراکز احزاب مستقر در ایران نیز به داخل کابل منتقل شدند. آنها نواحی غرب کابل را که معمولا شیعه نشین و فارسی زبان است به زیر کنترل خود داشتند. از این پس جنگ میان گروه هایی که از پاکستان و ایران آمده بودند، جریان یافت.
بعد از آمدن طالبان به دروازه های کابل، رهبران احزاب ایران نشین حاضر به مذاکره با طالبان شدند اما طالبان آنها را به شکل فجیعی به قتل رساند. آنها به کنسولگری رژیم ایران در مزار شریف حمله کردند و تعداد زیادی دیپلمات ایرانی را کشتند. محدویت های مذهبی زیادی برای هندو ها، سیک ها و تا حدودی برای شیعان اعمال نمودند. مکاتب و مدارس را تعطیل کردند؛ زنان خانه نشین شدند و...
پس از یازده سپتامبر، ایران برای سرکوب طالبان به امریکا چراغ سبز نشان داد. اما با شکل گیری ائتلاف های جدید موضع گیری ایران و پاکستان تغییر نمود و ایران و پاکستان هم آهنگ و همگام قدم برداشتند.
3- پان ترکیسم ترکیه
حکومت ترکیه از گذشته ی دور و بنا به موجودیت ترک تباران در افغانستان، در این کشور سرمایه گذاری کرده بود و دولت این کشور از زمان آتاتورک رابطه ای نزدیک با حاکمان کابل داشت. در این دوران تعدادی زیادی از نظامیان افغانستان برای تحصیل به ترکیه فرستاده می شدند. به این دلیل که ترکیه با افغانستان مرز مشترک ندارد، در زمان اشغال افغانستان به وسیله ی سوسیال امپریالیسم شوروی، این کشور در حاشیه قرار گرفت. با وجود این از طریق اجیران و گماشته گان شان از دور دستی به آتش داشتند و افرادی مانند آزاد بیگ، دوستم و نیز میلیشای وابسته به ترکیه برای منافع ترکیه فعال بودند. بعد از کشته شدن آزاد بیگ، دوستم در سقوط دولت نجیب نقش فعالی بازی کرد. در دوران حکومت مجاهدین نه تنها دوستم محاکمه نشد بلکه رتبه ی ژنرالی هم گرفت. در دوران جنگ های داخلی بین مجاهدین، دوستم به شمال کشور رفت.
در دوران حکمرانی طالبان، دوستم در ترکیه بود و اما همین که ائتلاف ضد طالبان شکل گرفت، دوستم با میلیشای خود در قتل عام طالبان نقش بارز داشتند. به همین دلیل طالبان با دوستم میانه ی خوب ندارند. رد کنفرانس استانبول از سوی طالبان هم می تواند به دلیل همان خصومت های قبلی باشد.
4- سوسیال امپریالیسم چین
چین هم در همسایه گی افغانستان قرار دارد و بنابراین نمی تواند در قضیه ی افغانستان بی غرض باشد. با توجه به اینکه مسئله ی مسلمان های ایغور خاریست در چشم حاکمان دولت چین و آنها را اذیت می کند، چنانچه دولت چین در این قضیه غفلت کند ممکن است در آینده دردسرهای فراوان برای آن فراهم کند. از این رو تشکیل یک دولت مرتجع اسلامی در مرز چین می تواند یک چالش بزرگ برای دولت این کشور باشد.
افغانستان سرشار از معادن و نیروی کار ارزان است و در همسایه گی چین قرار دارد. برای چین خیلی سودمند خواهد بود که از این سرمایه ی بادآورده استفاده کند. از سوی دیگر دولت سوسیال امپریالیسم چین نگران است که مبادا در این باتلاق همچون شوروی سابق گیر کند. دولت چین در زمان اشغال امریکا و متحدین امریکا تلاش کرد که مجوز استخراج چند معدن را از امریکایی ها بگیرد اما تا کنون یا به دلیل ناامنی و یا هم به دلیل رقابت بین بازیگران قضیه ی افغانستان موفق به اخذ مجوز نشده است.
5- نقش امپریالیسم روسیه
دولت امپریالیستی روسیه از تجربه ی قبلی سوسیال امپریالیسم شوروی سابقه درس آموخته است و عموما خیلی با احتیاط عمل می کند. این کشور ترس از آن دارد که مبادا افراط گرایی اسلامی در دامن اش شعله ور شود. هم با طالبان مدارا می کند و هم مخالف افراط گرایی اسلامی در نزدیک مرزهایش است. به همین دلیل از کشورهای مسلمان نشین آسیای میانه برای خود کمربند امنیتی ایجاد کرده ، تا اسلامگرایی افراطی را از مرزهای خود دور نگه دارد. با وجود این و نسبت به گذشته، افراط گرایی اسلامی در کشور های مسلمان نشین آسیای میانه نسبتا رشد داشته است.
حالا با شکست امریکا و ناتو در افغانستان، ائتلاف تازه ای در حال شکل گرفتن است. نظامیان پاکستانی با دولت چین نزدیکی نشان می دهند. آنها استقرار پایگاه نظامی امریکا را در خاک شان را نپذیرفتند. از سوی دیگر هند و چین بر سر مسئله مرزی با هم اختلاف دارند و همین مسئله موجب درگیری مرزی آن دو کشور شده است. پاکستان و هند نیز بر سر مسئله جامو و کشمیر درگیری چندین ساله دارند. این درگیری می تواند رابطه ی پاکستان را با چین بیشتر نزدیک سازد. رابطه ی سیاسی جمهوری اسلامی ایران با دولت چین نیز خیلی نزدیک و صمیمی است.
سخن آخر: تداوم جنگ ناگزیر است
به طور کلی، تمامی اوضاع و شرایط موجود به نفع طالبان است. طالبان به زودی کابل را تصرف خواهد کرد. ولی متاسفانه جنگ در افغانستان ادامه خواهد یافت، زیرا طالبان نه تنها توان حل تضادهای جامعه ی افغانستان را ندارد بلکه بیش از پیش موجب تشدید تضاد های درونی جامعه ی افغانستان خواهد شد.
پس از حملات هوایی قوای اشغالگر به رهبری امپریالیسم آمریکا در افغانستان و سقوط دولت طالبان، قوای اشغالگر کنفرانسی را در ماه دسامبر سال ۲۰۰۱ در شهر بن آلمان برگزار کردند. در این کنفرانس طرفداران شاه سابق، بخش هایی از طالبان( به اصطلاح طالبان میانه رو)، تکنوکرات ها، سران احزاب جهادی و تعدادی از سران چپ تسلیمی، شرکت داشتند. در این کنفرانس حامد کرزای از جناح به اصطلاح (طالبان میانه رو) برای شش ماه قدرت را در دست گرفت. شرح حوادث دوران حکومت پوشالی کرزای و رویدادها و حوادثی که به وجود آمد طولانی است و من در اینجا به آن نمی پردازم و آن را به فرصتی دیگر واگذار می کنم.
بعد از کرزای، اشرف غنی که وزیر مالیه حکومت کرزای بود با پشتیبانی اشغالگران امپریالیست، اداره ی رژیم حکومت پوشالی را به دست گرفت. غنی همچون کرزای تفکر قبیله ای و قومی داشت. او نیز به اشاره ی قوای اشغالگر برای بازیگران منطقه مانند پاکستان، ایران، ترکیه و چین چراغ سبز نشان داد و برای نوکران و اجیران این کشور ها در دم و دستگاه اداری خود مقام و منزلت تفویض کرد و نوکران و اجیران آنها را شریک جرم دولت اش ساخت. کرزای و غنی هر دو نیرویی در داخل افغانستان ندارند. با شکست قوای اشغال گر، دولت های ارتجاعی منطقه یعنی پاکستان، ایران، ترکیه، چین و روسیه دست باز پیدا خواهند کرد. دیر نیست که بورژا - کمپرادور های جدید به اریکه ی قدرت تکیه زنند.
طالبان
افراد طالبان را معمولا طلبه های مدرسه های دینی در پاکستان تشکیل می دهند. طالبان دارای تفکرات واحدی نیستند. عده ای از آنها به شبکه های بین المللی اسلامی مانند اخوان المسلمین، القاعده و داعش وابسته اند.
نیرو های ملی و مترقی
نیروهای ملی و مترقی افغانستان مانند سایر کشور ها خیلی ضعیف است. دلایل ضعف نیرو های ملی و مترقی افغانستان در عوامل داخلی و خارجی گوناگونی نهفته است.
عوامل داخلی
سرکوب های نیم قرن گذشته و چهل سال جنگ علیه اشغالگران خارجی نیروهای ملی و مترقی افغانستان را بسیار ضعیف کرد. در این چهل سال جنگ، آن قدر حوادث و رویدادها پشت سر هم و به سرعت اتفاق افتاد که سازمان های ملی و مترقی عموما حتی فرصت این را پیدا نکردند که بحث های داخلی میان خودشان را به صورت درست و اصولی پیش برند. اکثریت سازمان های ملی و احزاب مترقی رهبران دست اول و دست دوم خود را از دست دادند و در هر جای هم که سر بلند کردند یا به وسیله ی دولت بمباران دستگیرو اعدام شدند و یا نیروهای ارتجاعی وابسته به کشور های همسایه شناسایی و تیرباران شان کردند. در دوره ی مذکور این نیروها زمینه ی رشد آنچنانی نداشتند.
از سوی دیگرعواملی همچون ارتداد، تسلیم طلبی ملی و طبقاتی، یأس، درک نادرست از اوضاع و... تعدادی زیادی از این نیرو ها را به رفقای نیمه راه مبدل ساخته ، به پراکندگی و انزوا کشانید.
عوامل خارجی
مداخلات نیروی های ارتجاعی کشور های همجوار، شکست اردوگاه سوسیالیستی و نبود یک پشتیبانی موثر از جانب نیروهای ترقیخواه بین المللی را می توان از جمله عوامل خارجی موثر در ضعیف شدن و انزوای نیروهای مترقی به حساب آورد.
طبقه کارگر و دیگر زحمتکشان
طبقه کارگر در افغانستان در وضعیت فلاکت باری قرار دارند. چهل سال جنگ تقریبا تمامی تاسیسات تولیدی را در کشور از بین برده است و تعداد محدود تاسیساتی نیز که باقی مانده است نمی تواند تمام متقاضیان کار را در خود جذب کند. از این هم نیروهای درگیر در کار و هم سطح دست مزد ها داخل افغانستان بسیار پائین است. جز این، میلیون ها کارگر افغانستانی در کشورهای همسایه و کشورهای عربی با مزد بسیار ناچیز مشغول کار هستند. به دلیل همین پراکندگی، طبقه کارگر افغانستان تشکیلات کارگری واحد ندارد.
دهقانان
وضعیت دهقانان از وضعیت کارگران بهتر نبوده است و مخصوصا در چهل سال گذشته. یک طرف خشک سالی و نبود برف و باران بوده است و طرف دیگر جنگ داخلی. در این دوران دهقانان مشکل که می توانستند روی زمین کار کنند. عدم مکانیزه شدن وسایل تولید، نداشتن کود و تخم اصلاح شده نیز مزیت برعلت بوده است. دهقانان سال هاست که با همان وسایل ابتدایی بیل و کلنگ و گاو آهن کار می کنند. به همین دلیل بعضی اوقات ناگزیراند که دیگر روی زمین کار نکنند. چون یک هفته کار یک دهقان معادل یک روز کار یک کارگر است.
این است وضعیت اسفار مردم در افغانستان.
بخش دوم
پس از شکست امپریالیسم امریکا و ناتو در افعانستان، طرف های درگیر در کشور افغانستان بر سر امتیاز طلبی و امتیاز گیری به توافق عملی نخواهند رسید و از این رو درگیری های نظامی در این کشور گسترش خواهند یافت. منظور ما از طرف های درگیر در قضیه ی افغانستان، امپریالیسم امریکا، ناتو، پاکستان، ایران، روسیه و چین است. هر کدام این کشور ها به دلیل اهداف خاص شان آتش این جنگ را مشتعل نگه می دارند. من در این نوشته به شکل مختصر به نقش هر یک از کشورهایی که نام بردم می پردازم.
1- پاکستان
پس از شکست شوروی سابق و سقوط حکومت نجیب، سران و رهبران جهادی از راه پاکستان و ایران داخل افغانستان شدند. مراکز کمک رسانی کشور های به اصطلاح کمک کننده نیز از پاکستان به افغانستان نقل مکان کردند. از آن پس دیگر از سود باد آورده برای پاکستان خبری نبود. دیری نگذشته بود که احزاب جهادی بر سر تقسیم قدرت به جان هم افتادند و جنگ های داخلی آغاز شد. البته باید یادآور شد که این مداخلات پاکستان، ایران و همچنین شوونیسم ملت حاکم و ناسیونالیسم ملت های زیر ستم بود که موجب ادامه ی جنگ شد و آن را گسترش داد .
دولت پاکستان از اوضاع جنگ استفاده کرد و با همکاری سفارت انگلیس در پاکستان، تعدادی از طلاب مدرسه های دینی را برای حفظ امنیت پروژه توتال و یونی کال مسلح کردند و گروه تحریک طالبان را به وجود آوردند . تحریک طالبان به همراه کماندوهای های انگلیسی از طریق قندهار به یک چشم به هم زدن تا شمال افعانستان رفتند و تمامی موانع سر راه شان را برچیدند. این گونه بود که تحریک طالبان قدرت یافت.
طالبان بار دیگر به کمک القاعده و مخصوصا اسامه بن لادن در صدد ایجاد امارت اسلامی شدند. در مدت کوتاهی مناطق جنوب افغانستان را تصرف کردند و خود را به دروازه های شهر کابل رساندند. در چارآسیاب به سران تنظیم(احزاب جهادی) پیام فرستادند که تسلیم شوند. حزب اسلامی حکمتیار عقب نشنیی کرد، عده یی از سران حزب وحدت برای مذاکره به چارآسیاب رفتند و در همان جا دستگیر و اعدام شدند. احمد شاه مسعود و جمعیت اسلامی نیز بدون مقاومت عقب نشینی کرده و به سمت شمال فرار کردند. کابل به دست طالبان و امارات اسلامی افتاد.
بعد از یازده سپتامبر 2011 ورق برگشت. امریکا از طالبان خواست تا اسامه بن لادن را به امریکا تحویل دهد. اما رهبری طالبان از دادن بن لادن امتناع ورزید. این قضیه موجب تغییر سیاست امریکا در قبال طالبان شد. امریکا و ناتو به کمک احزاب جهادی از زمین و هوا به قرارگاه طالبان حمله کردند و تقربیا تمام قرارگاه طالبان را نیست و نابود کردند. رهبران طالبان با اسامه بن لادن فراری شدند و آمریکایی ها حکومت دست نشانده ی مزدور را جایگزین طالبان ساختند . حکومت دست نشانده به قدری فاسد بود که لقب فاسد ترین دولت جهان را گرف. البته که در این فساد، تنها دولت دست نشانده دخیل نبود، بلکه حامیان بین المللی نیز شریک بودند. میلیارد ها دلارکمک های جامعه جهانی و سرمایه ملی را حیف و میل کردند .
2- حکومت ارتجاعی ایران
بعد از شکست شوروی سابق و سقوط حکومت نجیب، مراکز احزاب مستقر در ایران نیز به داخل کابل منتقل شدند. آنها نواحی غرب کابل را که معمولا شیعه نشین و فارسی زبان است به زیر کنترل خود داشتند. از این پس جنگ میان گروه هایی که از پاکستان و ایران آمده بودند، جریان یافت.
بعد از آمدن طالبان به دروازه های کابل، رهبران احزاب ایران نشین حاضر به مذاکره با طالبان شدند اما طالبان آنها را به شکل فجیعی به قتل رساند. آنها به کنسولگری رژیم ایران در مزار شریف حمله کردند و تعداد زیادی دیپلمات ایرانی را کشتند. محدویت های مذهبی زیادی برای هندو ها، سیک ها و تا حدودی برای شیعان اعمال نمودند. مکاتب و مدارس را تعطیل کردند؛ زنان خانه نشین شدند و...
پس از یازده سپتامبر، ایران برای سرکوب طالبان به امریکا چراغ سبز نشان داد. اما با شکل گیری ائتلاف های جدید موضع گیری ایران و پاکستان تغییر نمود و ایران و پاکستان هم آهنگ و همگام قدم برداشتند.
3- پان ترکیسم ترکیه
حکومت ترکیه از گذشته ی دور و بنا به موجودیت ترک تباران در افغانستان، در این کشور سرمایه گذاری کرده بود و دولت این کشور از زمان آتاتورک رابطه ای نزدیک با حاکمان کابل داشت. در این دوران تعدادی زیادی از نظامیان افغانستان برای تحصیل به ترکیه فرستاده می شدند. به این دلیل که ترکیه با افغانستان مرز مشترک ندارد، در زمان اشغال افغانستان به وسیله ی سوسیال امپریالیسم شوروی، این کشور در حاشیه قرار گرفت. با وجود این از طریق اجیران و گماشته گان شان از دور دستی به آتش داشتند و افرادی مانند آزاد بیگ، دوستم و نیز میلیشای وابسته به ترکیه برای منافع ترکیه فعال بودند. بعد از کشته شدن آزاد بیگ، دوستم در سقوط دولت نجیب نقش فعالی بازی کرد. در دوران حکومت مجاهدین نه تنها دوستم محاکمه نشد بلکه رتبه ی ژنرالی هم گرفت. در دوران جنگ های داخلی بین مجاهدین، دوستم به شمال کشور رفت.
در دوران حکمرانی طالبان، دوستم در ترکیه بود و اما همین که ائتلاف ضد طالبان شکل گرفت، دوستم با میلیشای خود در قتل عام طالبان نقش بارز داشتند. به همین دلیل طالبان با دوستم میانه ی خوب ندارند. رد کنفرانس استانبول از سوی طالبان هم می تواند به دلیل همان خصومت های قبلی باشد.
4- سوسیال امپریالیسم چین
چین هم در همسایه گی افغانستان قرار دارد و بنابراین نمی تواند در قضیه ی افغانستان بی غرض باشد. با توجه به اینکه مسئله ی مسلمان های ایغور خاریست در چشم حاکمان دولت چین و آنها را اذیت می کند، چنانچه دولت چین در این قضیه غفلت کند ممکن است در آینده دردسرهای فراوان برای آن فراهم کند. از این رو تشکیل یک دولت مرتجع اسلامی در مرز چین می تواند یک چالش بزرگ برای دولت این کشور باشد.
افغانستان سرشار از معادن و نیروی کار ارزان است و در همسایه گی چین قرار دارد. برای چین خیلی سودمند خواهد بود که از این سرمایه ی بادآورده استفاده کند. از سوی دیگر دولت سوسیال امپریالیسم چین نگران است که مبادا در این باتلاق همچون شوروی سابق گیر کند. دولت چین در زمان اشغال امریکا و متحدین امریکا تلاش کرد که مجوز استخراج چند معدن را از امریکایی ها بگیرد اما تا کنون یا به دلیل ناامنی و یا هم به دلیل رقابت بین بازیگران قضیه ی افغانستان موفق به اخذ مجوز نشده است.
5- نقش امپریالیسم روسیه
دولت امپریالیستی روسیه از تجربه ی قبلی سوسیال امپریالیسم شوروی سابقه درس آموخته است و عموما خیلی با احتیاط عمل می کند. این کشور ترس از آن دارد که مبادا افراط گرایی اسلامی در دامن اش شعله ور شود. هم با طالبان مدارا می کند و هم مخالف افراط گرایی اسلامی در نزدیک مرزهایش است. به همین دلیل از کشورهای مسلمان نشین آسیای میانه برای خود کمربند امنیتی ایجاد کرده ، تا اسلامگرایی افراطی را از مرزهای خود دور نگه دارد. با وجود این و نسبت به گذشته، افراط گرایی اسلامی در کشور های مسلمان نشین آسیای میانه نسبتا رشد داشته است.
حالا با شکست امریکا و ناتو در افغانستان، ائتلاف تازه ای در حال شکل گرفتن است. نظامیان پاکستانی با دولت چین نزدیکی نشان می دهند. آنها استقرار پایگاه نظامی امریکا را در خاک شان را نپذیرفتند. از سوی دیگر هند و چین بر سر مسئله مرزی با هم اختلاف دارند و همین مسئله موجب درگیری مرزی آن دو کشور شده است. پاکستان و هند نیز بر سر مسئله جامو و کشمیر درگیری چندین ساله دارند. این درگیری می تواند رابطه ی پاکستان را با چین بیشتر نزدیک سازد. رابطه ی سیاسی جمهوری اسلامی ایران با دولت چین نیز خیلی نزدیک و صمیمی است.
سخن آخر: تداوم جنگ ناگزیر است
به طور کلی، تمامی اوضاع و شرایط موجود به نفع طالبان است. طالبان به زودی کابل را تصرف خواهد کرد. ولی متاسفانه جنگ در افغانستان ادامه خواهد یافت، زیرا طالبان نه تنها توان حل تضادهای جامعه ی افغانستان را ندارد بلکه بیش از پیش موجب تشدید تضاد های درونی جامعه ی افغانستان خواهد شد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر