تراژدی و مضحکه ی جمهوری اسلامی(8) تضاد میان مردم و هیئت حاکمه جمهوری اسلامی(ادامه)

      

 

تراژدی و مضحکه ی جمهوری اسلامی(8)

 

تضاد میان مردم و هیئت حاکمه جمهوری اسلامی(ادامه)

زنان

در کشور ما، در کوران انقلاب مشروطیت و پس از آن، زنان به تدریج از وضع سنتی  اقتصادی، فرهنگی و سیاسی خود فاصله گرفته و به مرور به تمامی زمینه های تولید و خدمات ، فرهنگ و سیاست وارد شدند. رژیم های رضا خان و شاه سابق به رواج انواع و اقسام اشکال شبه مدرن آزادی زنان دست زدند که اساسا با شرکت زنان در تولید اجتماعی رقم میخورد. و این البته نسبت به زمان پیش، که زنان از هر گونه کاری بیرون از خانوار فردی محروم بودند و شرکتشان در تولید عمدتا قالی بافی، کشاورزی و دامداری خانوادگی بود، گامی به پیش بود. این اشکال شبه مدرن عموما نسخه و کلیشه های نتراشیده ای بود از اشکال آزادی زنان از قیود فئودالی و بوجود آمدن اشکال نوین ستم بر زنان در جوامع سرمایه داری امپریالیستی غربی. این کلیشه ها، با حفظ انواع و اقسام شیوه های روابط پدر سالارانه و مرد سالارانه و تسلط  و ستم بر زنان در جوامع عشیره ای، قبیله ای و فئودالی تلفیق شده، و قوانین حقوقی ارتجاعی مذهبی در مورد زنان  برآنها سنگینی و چفت و بست آنها را محکم میکرد. و این همه  به این دلیل بود که گسست در اقتصاد، سیاست و فرهنگ، تنها از جهات معین و محدودی و در جهت مقاصد امپریالیسم و ارتجاع نوین کمپرادوری صورت گرفته و روابط اقتصادی کهن و قوانین و آداب برگرفته از آنها، یا به همان شکل سابق و یا با تغییرات محدودی در شهر و روستا کمابیش به حضور خود ادامه میداد.

باری، درون چنین اوضاعی، ما با رشد یک آزادی و گشایش نسبی در وضع زنان که ناشی از رشد جنبه های اقتصاد و سیاست و فرهنگ مسلط وابسته به امپریالیسم، و نیز غیر مسلط مستقل مترقی و انقلابی بود، روبروییم. شرکت و نقش فعالانه زنان در مشاغل فنی و خدماتی و در کارخانه ها و ادارات، دانشگاهها، بیمارستانها ( مهندسی، مدیریت، پزشکی، تدریس در عالی ترین سطوح دانشگاهی)همینطور شرکت فعالانه و خلاق در عرصه فرهنگ و هنر(شاعری، نویسندگی، موسیقی، نقاشی، و...) و سیاست و سازماندهی (شرکت در عالی ترین سطوح احزاب سیاسی مترقی و انقلابی و سازمان های زنان) و بجان خریدن  انواع فشار، شکنجه، زندان و جان باختن در راه اهداف انقلابی و مترقی بویژه پس از سالهای بیست و باز شدن نسبی فضای سیاسی، فرهنگی، ابعاد گسترده ای مییابد. و اینها  تماما نشان از پیشرو بودن زنان ایران در کسب آزادی و استقلال و برابری حقوقی با مردان نه تنها در ایران، بلکه در منطقه خاورمیانه و بخش های مهمی از آسیای تحت سلطه  داشت .

اما حکومت مرتجع اسلامی که ایران را با کشورهای عقب مانده ای که هنوز با قوانین هزاروچهارصد سال پیش زندگی میکردند، عوضی گرفته بود، این چنین زنانی را که میخواستند سر به آسمان بسایند، چنان به اسارت و تحقیر گرفت و و چنان به محنت و درد  دچار کرد  که داستان وضع زنان در این حکومت خود غمنامه ای است از زندگی سراسر رنج  و جانفرسای آنان؛ و حکایتی است از انزوا و سر در گریبانی و خود از دست دادگی زنان؛ و همین که از وضع  زنان و قوانین حقوقی ایران در مورد زنان و رفتار با زنان در جمهوری اسلامی سخن به میان میآید، ژرفنای ارتجاعی بودن و کراهت نفرت انگیز این نظام خود را به وجه هر چه بارزتری نشان میدهد.

در این نظام نه تنها تمامی آن حقوق نابرابری که در گذشته موجود بود حفظ شد و بدرجات هم افزایش یافت، بلکه تمامی قوانین حقوقی درمورد زنان نیز بر مبنای قوانین چهارده قرن پیش تدوین شد. وجود دستمزد نابرابر با مردان برای کار مشابه و درنتیجه  استثمار زنان کارگر بدرجات بیشتر از مردان کارگر و انواع  ستم های غیر اقتصادی، محدودیت ها و فشارها ی فرهنگی، اجتماعی و شخصی در کار به آنها برای حفظ کار، قوانین حقوقی نابرابری که در نتیجه رسوخ و یا تحت تاثیر قوانین و آداب و سنن دینی و مذهبی، دچار کاهش، حتی نسبت به دوره های پیش از انقلاب شده است، انواع و اقسام ستم های فرهنگی و سیاسی تا جایی که حق زنان برای فعالیت های فرهنگی یا مطلقا وجود ندارد، یا به حداقل خود رسیده است و تنها در چارچوب های قوانین مذهبی امکان پذیر است، نفی حقوق زنان برای تشکلات مستقل اجتماعی و سیاسی و مبارزه برای برابری حقوقی در همه ی جوانب با مردان، سرکوب هر نوع حرکت و جنبش آنان و نیز انواع و اقسام مجازات های قرون وسطایی تحقیرکننده، مشمئز کننده و نفرت انگیزهمچون سنگسار کردن و شلاق زدن برای زنانی که  مثلا قوانین این حکومت را زیر پا میگذارند؛ اینها شمه ای از شرایط موجود حکومت اسلامی و حکام خونخوار آن را برای زنان تشکیل میدهد.

اشکال مبارزه زنان

با توجه به اینکه حکومت اسلامی هیچگونه امکان حرکت مستقل اعتراضی و یا سازمانهای مستقل زنان را نداده، عمده فعالیت و جنبش زنان داخل کشور در مبارزه با این رژیم، از دو راه مبارزه قانونی و غیر قانونی جریان یافته و تمامی دستاورهای کنونی آنان از درون این دو مبارزه بوجود آمده است.

مبارزه قانونی، که ماهیتا رفرمیستی است، عموما در چارچوب سازمان های و جریانهای مخالف جناح حاکم درون جمهوری اسلامی(اصلاح طلبان، کارگزاران و جریانهای منسوب به اینان) صورت گرفته و میگیرد. این مبارزه  در اشکالی همچون شرکت در متینگ ها، تظاهراتها و نیز انتخابات ها، جریان یافته و می یابد. جدای از زنانی که واقعا به این احزاب باور دارند و باصطلاح پایه های طبقاتی این احزاب هستند، بیشتر زنانی که به این دسته ها باور عمیقی ندارند، تنها به این امید به پای صندوقهای رای میروند که وضع کنونی شان اندکی تغییر کند و به اصطلاح به آن چیزی رای میدهند که شرایط  ستمگرانه و حقارت بار اکنونشان در آن  نباشد.

مبارزه غیر قانونی، که عموما و بیشتر گونه هایی از مبارزه منفی است، شکل دیگر مبارزه زنان علیه نظم ارتجاعی موجود است . اشکال اخیر عمدتا در مبارزات فرهنگی(مبارزه علیه فرمانها و یا خواستهای دین و مذهب و نیز آداب و سنن مذهبی) و بویژه در نحوه ی پوشش زنان خود را نشان داده است. گرایش به این نوع مبارزه که در ایران سابقه کهن دارد و عموما زمانی که شرایط برای مبارزه مثبت ضعیف است و یا نیروی لازم برای آن وجود ندارد، عمده میشود تا جایی پیش رفته و با وضع کنونی پیش خواهد رفت که جهت عمده مبارزه زنان را بسازد.

 سوای این دو شکل که در عرصه اجتماع  جریان دارد، ما با اشکال نوین مبارزه علیه پدر سالاری و مرد سالاری در چارچوب خانواده و فامیل و اقوام نیز روبروییم که در دوره حکومت اسلامی، که به تمامی قوانین ستمگرانه سرمایه دارانه را، با قوانین کهنه جوامع فئودالی و عشیره ای درهم و پشتیبانی میکند، گسترش و عمق روزافزونی یافته است. زنانی که عموما تحصیل کرده ( و نه تنها تحصیل کرده ها)هستند و به هیچوجه تن به تسلط مطلق همسر و آداب و سنن مرد سالارانه جاری و ستم بر خود را نمیدهند و طلاق را بر زندگی مشترک ترجیح میدهند؛ و این باعث شده که ما با سنت شکنی، و آمار مداوما بالا رونده طلاق نه تنها در شهرهای بزرگ، بلکه حتی در شهرهای کوچک و روستاها نیز، روبرو باشیم؛ یعنی محیط هایی که طلاق در آنها تابو بشمار میآمد و زن مطلقه همواره با نگاههای سرزنش کننده و تحقیر آمیزی مواجه میشد. همینطور فرار دختران جوان از محیط  های بسته خانواده و پدر سالاری مسلط بر آنها ، شکل دیگری از مبارزه  زنان است برای ترک موقعیت پیشین در خانواده و جستجوی موقعیتی بهتر برای خود. اگرچه بواسطه ی شرایط نامطلوب اقتصادی و رواج انواع بی بندباری های اجتماعی و دزدی و فساد، بسیاری از زنان محروم نیز دچار سرگردانی شده و برای کسب درآمد به راه های نظیر تن فروشی و کارهایی که مطلوبشان نیست، و نهایتا اعتیاد کشیده میشوند. آمار کنونی حکایت از افزایش شدید این قبیل کارها، خواه از نظر تعداد و خواه از نظر سن (13 سالگی) و محیطی که زنان و دختران به آن دست میزنند، در حکومت اسلامی یعنی «حکومت دین و قران» حضرات حاکم  دارد.

به این ترتیب، جنبش زنان، خواه متشکل و عموما از طریق سازمان ها و جریانهای قانونی موجود، خواه غیر متشکل و بسان واکنشی خودبخودی و غریزی از جانب آنها بر علیه قوانین نابرابر حقوقی و رسوم و آداب و سنتهای اقتصادی، فرهنگی و سیاسی، در دوران حکومت مذهبی تداوم یافته و تداوم خواهد یافت.

 طبقه کارگر و جنبش زنان

در جامعه کنونی در کنار تضاد اساسی، یعنی تضاد تمامی طبقات خلقی با ارتجاع و امپریالیسم و برای بر قراری جامعه ای دموکراتیک و مستقل، که ماهیت این پدیده و مرکز ثقل اساسی تغییر و تحول  آن را تشکیل میدهد، تضادهای گوناگونی وجود دارد که یکی از آنها تضاد زنان با قوانین موجود علیه آنها و برای رفع ستم های کهنه ی فئودالی و سرمایه دارانه، و کسب حقوق برابر با مردان است. این تضاد گرچه تضاد اساسی انقلاب دموکراتیک و سوسیالیستی نبوده و نخواهد بود، اما در کنار تضاد اساسی در تمامی مراحل انقلاب دموکراتیک و سوسیالیستی( که تضاد اساسی آن متفاوت خواهد بود) موجود بوده و از هرگونه تغییر و پیشرفت تضاد اساسی تاثیر گرفته، و نیز، خواه زمانی که تضاد عمده نیست و خواه زمانی و مراحلی که تبدیل به تضاد عمده میگردد، و هر گونه پیشرفتی در مبارزه از طریق و کانال آن حاصل میگردد، متقابلا بر تغییر و پیشرفت آن تضاد اساسی اثر خواهد گذاشت.

این تضاد، ماهیتا تضادی میان صفوف خلق و ضد خلق است و در رابطه میان آنها بروز میابد. تمامی امپریالیستها و ارتجاعیون از هر نوع و با تفاوتهایی، حامی تداوم حقوق نابرابر زنان با مردان، حفظ روابط مرد سالارانه، و ستم های فئودالی و سرمایه دارنه هستند؛ درحالیکه طبقه کارگر و خلق، خواهان رفع تمامی اشکال ستم بر زنان،  نابودی قوانین و روابط مرد سالارانه، و برقراری برابری واقعی، حقیقی و عملی میان زنان با مردان است. بر خلاف ضد خلق که حامی و پشتیبان روابط ستمگرانه است، طبقه کارگر خواهان از بین رفتن آنهاست. بدین ترتیب پشتیبانی و طرح خواستهای زنان و هدایت مبارزه آنها برای رفع ستم بر زنان و کسب حقوق برابر با مردان، بخشی بسیار مهم از برنامه و مبارزه دموکراتیک و سوسیالیستی طبقه کارگر است و در نهایت باید بوسیله جنبش و انقلابی که طبقه کارگر باید رهبری آنرا داشته باشد، حل گردد.

برخورد طبقه کارگر به وابستگی های طبقاتی درون زنان، تابع امر کلی تحلیل طبقاتی مشخص هر مرحله از انقلاب و تقسیم آن بدو صف خلق و ضد خلق است.  در صف خلق نیز برخورد به هر لایه و قشری در زنان، تابع امر کلی برخورد به طبقه ای است که آن زنان به آن وابستگی دارند و جایگاه آن طبقه در آن مرحله از انقلاب. از دیدگاه طبقه کارگر، زنان کارگران، زحمتکشان و زارعین و دهقانان فقیر که خواه خودشان کارگر و زارعند و یا همسران آنها هستند، اکثریت باتفاق زنان  محروم و تحت ستم دوگانه را تشکیل میدهند و هم اینانند که باتفاق مردان باید سوسیالیسم و کمونیسم را بسازند. از این رو طرح خواستهای این اکثریت نخستین اولویت طبقه کارگر است. طرح خواستهای دموکراتیک زنان که بدرجات مختلف خواستهای زنان دیگر طبقات گوناگون خلق را در بر بگیرد، نیز بر مبنای هر مرحله از انقلاب تدوین میشود.   

از سوی دیگر، حرکت و جنبش زنان(که البته منحصر به زنان نیست و تمامی مردان پیشرو باید در امر آگاهی یافتن به آنها کمک و در مبارزه آنها راهمراهی کنند) برای نابود کردن تمامی روابط نابرابر فئودالی و سرمایه داری، دارای استقلال و ویژگیهای معین است؛ زیرا نه تنها علیه این نظام ها که وی را به اسارت گرفته اند، مبارزه میکند، بلکه امر سنگین و ریشه دار در قرون و اعصار، یعنی رفع تضاد و نابرابری بین زن و مرد را تعقیب میکند. از دیدگاه طبقه کارگر و از دیدگاه مارکسیسم - لنینسم - مائوئیسم این جنبش از یک سو در حرکت های عمومی، تابع امر عمده مبارزه خلق با ضد خلق یعنی ارتجاع و امپریالیسم و تابع تضاد عمده معینی است که در هر مرحله عمده میشود و باید از خلال این تضادها، بسوی دمکراسی و سوسیالیسم و نیز نهایتا کمونیسم به پیش برده شود، و از سوی دیگر این جنبش دارای حرکت خاص خود بوده، در مراحل معینی و در چنین انقلاباتی عمده شده و از این رو باید مراحلی از تغییر، تحول و تکامل را طی کند.

غیر عمده بودن یا شدن خواستهای این جنبش در مراحلی از تکامل انقلاب، به این معنی است که  این جنبش، حرکت خاص خود را در آمیختگی و وحدت با، و نیز تبعیت از تضاد عمده در هر مرحله دنبال میکند و خواستهای آن در آن مقطع، بطور نسبی و بخشی، و در چارچوب آن وجهی از مبارزه که عمده شده است، عمده میشود و یا عمده تر است، طرح میگردد و در آن چارچوب به پیش میرود. به عبارت دیگر، در جهت اتحاد و وحدت طبقه کارگر و دیگر طبقات خلقی و نیز جنبشهای توده ای موجود، در هر برهه ای از مبارزه با ضد خلق، و در چارچوب تضادعمده است که خواستها و امیال آن باید به پیش برده شود. تابع عمده بودن این جنبش از یکسو به این معنا است که این جنبش نمیتواند بطور مطلق و انتزاعی طرح و همه چیز گرد خواستهای آن بچرخد، و تقاضاهای آن نیز نمیتواند همیشه بطور جامع  و تمام و کمال پیش گذاشته شود، و خواسته شود که همه ی آنها یکجا و در همان زمان تحقق یابد؛ و از سوی دیگر، به این معنی نیست که این جنبش  از طرح آن خواستهایی که در چارچوب تضاد عمده باید از جانب آن طرح شود، خوداری کند و یا بکلی متوقف و تعطیل شده و جایگاه خود را در مجموع تضادها  فراموش کند.

عمده شدن این تضاد یعنی عمده شدن تضاد زنان و جنبش آنها با تمامی روابط  سرمایه دارانه و فئودالی و باستانی به این معنی است که تمامی تضادهای دیگر انقلاب، در آن مرحله معین،  درون آن مستتر و تابع آن گشته و از طریق تغییر و تحول آن به پیش برده خواهند شد. این مبارزه،  در دوران انقلاب دموکراتیک از جانب تمامی طبقات خلقی، بر علیه ضد خلق یعنی ارتجاع و امپریالیسم به پیش برده خواهد شد؛ و در دوره سوسیالیسم، از جانب طبقه کارگر و متحدین وی در روستا، در تلاش برای نابودی تمامی شرایط مادی موجود از گذشته که شرایط عینی ستم بر زنان را میسازند و مبارزه با افکار و سنن و آداب ضد زنی که از سرمایه داری و نظام های گذشته باقی مانده اند، خود رانشان خواهد داد؛ و علیه تمامی محافظه کارانی که نمیخواهند به پیش روند  و نیز بورژوازی باز تولید شده درون جامعه و حزب که میخواهد جامعه را به عقب باز گرداند، صورت خواهد گرفت. در چنین مراحلی، ویژگیهای این تضاد، که تنها مشمول خلق و ضد خلق نشده و بدرون خلق و تضادهای درون خلق نیز کشیده میشود، خود را به نحو بارزتری نشان خواهد داد.

ضروری است که طبقه کارگر نه تنها برای تغییر و تحول تضاد عمده، با صف ضد خلق ارتجاع و امپریالیسم (و در سوسیالیسم با بورژوازی بازتولید شده درون اجتماع و حزب) بجنگد، بلکه درون خود نیز به مبارزات همه جانبه و جانانه ای در برخورد به این تضاد دست زند؛ یعنی  جنبش های معینی برای تغییر انقلابی افکار مردان و(زنان نیز) در مورد مسئله رفع ستم بر زنان و برابری میان زنان با مردان ایجاد کند و تغییرات معینی را در افکار، رفتار و کردار و نیز تنظیم های نوین و نوین تر روابط حقوقی بین زن و مرد را  درون جنبش خود و خلق دنبال کند و در عمل با توجه به شرایط عینی موجود در هر کشور معین، آنها را مستقر نماید. به عبارت دیگر، هم مبارزه برای دموکراسی سوسیالیسم و کمونیسم را پشتیبانی کند و هم حل گام به گام  این تضاد را درون جنبش جاری خود تعقیب نماید.

از نکات اخیر چنین بر میآید که گر چه رفع واقعی ستم بر زنان و کسب برابری واقعی و در عمل میان زنان و مردان، نهایتا در جامعه کمونیستی ممکن خواهد بود، اما این امر به این معنی نیست که این تضاد هیچگونه تغییرات کمی - کیفی را تا آن زمان از سر نگذرانده باشد.

تاملی بیشتر نشان خواهد داد که با توجه به اینکه صفوف خلق و ضد خلق مطلق نبوده و نسبی است، تداخلهای  معینی در میان صفوف خلق و ضد خلق همواره جریان  خواهد یافت. یکی از این تداخلها، رسوخ درجاتی گوناگون از اندیشه های کهنه و ارتجاعی از هرنوع  در میان صفوف خلق است.  لذا در حالیکه طبقه کارگر برای از میان برداشتن شرایط مادی، سیاسی و فرهنگی  ای که موقعیت نابرابر مردان با زنان و انواع افکار، قوانین حقوقی و جزایی را نهادینه کرده و از آن پشتیبانی میکند، مبارزه میکند، در عین حال موظف است و باید با بازتاب یا نفوذ تمامی اشکال چنین افکار و روابطی درون خود و صفوف خلق نیز مبارزه نماید. تلاش در حل این تضاد به همراه تضادهای درونی دیگر امری است که به جنبش طبقه کارگر جان داده و آن را متکاملتر میکند.

باید اعتراف کرد که بیشتر ما کمونیستها، بویژه در کشورهای تحت سلطه خاورمیانه و بویژه در کشورهایی که مذهب بخش عمده و یا مهمی از روساخت فرهنگی است و آداب و سنن کهن بر اذهان ما سنگینی میکند، در برخورد به این تضاد و کوشش در تکامل و پیشبرد آن و نیز حل نسبی آن درون صفوف خود کوتاهی کرده ایم. در بسیاری از ما وجوه عقب مانده  که بشدت جان سخت هم هستند، در برخورد به زنان یافت میشود. باید همواره و در هر مرحله ای، تمامی وجوه این تضاد و تمامی اشکال فکری، رفتاری و فرهنگی موجود عقب مانده که از شکلهای کهنه ستم عشیره ای، قبیله ای، طایفه ای، خرده مالکی، فئودالی و سرمایه داری در ما موجود یا باقی مانده اند، مورد تجزیه و تحلیل های دقیق قرار گرفته و برای گسست از آنها مبارزه گردد. از سوی دیگر باید تمامی اشکال ممکنه نوین چگونگی برابر حقوقی زنان با مردان مورد بررسی قرار گرفته و در عمل برای استقرار آنها در محدوده های احزاب و جنبش های عمومی مبارزه کرد و  و تا جایی که میتوانیم آنها را مستقر کنیم.  این مبارزه ای است که همواره ادامه یافته و باید ادامه یابد. تردیدی نیست که جنبش طبقه کارگر اکنون و در برخورد به این تضاد، با جنبش طبقه کارگر صد سال پیش و یا بیست سی سال پیش تفاوت کرده باشد و بیست سال دیگر نیز باید با اکنون متفاوت و متکاملتر گشته باشد. طبقه کارگر باید بطور روشن به این امر پی ببرد که «هیچکس آزاد نخواهد بود اگر حتی یک زن در جهان یافت شود که آزاد نبوده و تحت ستم باشد.»(نقل به معنی از مائو)

نکته دیگر اینکه جنبش زنان میتواند و باید در چارچوب تبلیغی و تا حدود معینی از لحاظ عملی ، از مرزهای طبقات درون خلق بیرون برود و زنان نیروهای دشمن را نیز در بر گرفته و در این زمینه حتی بدرون صفوف نیروهای طبقات ضد خلق نفوذ نماید، و یا زنانی از این طبقات را درون جنبش خود جای دهد. زیرا اشکال گوناگون ستم بر زنان محدود به زنان طبقات خلقی نشده و درون صفوف طبقات ضد خلق نیز وجود دارد؛ چنانچه در شرایط ویژه کشور ما، اینکه بخشی از زنان طبقات حاکم و مسلط از ستم مردان خود و قوانین کهنه ارتجاعی مذهبی رنج میبرند، امری روشن  است. و ما حتی در میان برخی زنان این طبقات جنب و جوشی را ملاحظه میکنیم که پیشتر مشاهده نمیکردیم. گرچه ثروت و قدرت مسحور کننده است و بهشت این دنیایی را برای تمامی افراد نیروهای ضد خلق میسازد، اما مشکل بتوان پذیرفت که ثروت و قدرت، تمامی زنان  این طبقات را که عموما تحت تسلط قوانین مرد سالارانه مذهبی و تحقیر شدن در محیط های مردانه هستند، راضی نگاه دارد و بخشی از آنها خواهان حقوق برابر با مردان نباشند و یا ارجی برای آن قائل نشوند.

 طبقه کارگر باید در صفوف و نیروهای  دشمن خویش نفوذ کند و اتحاد آنها را مختل نماید . بخشی از این نفوذ و اختلال در صفوف دشمن، میتواند و باید از طریق تبلیغ جنبش برابری خواهانه زنان برای تساوی با مردان  و گسترش آن به زنان  طبقات دارا صورت گیرد.

 برخوردهای نادرست

برخی اشتباهات تئوریک - سیاسی، کمبودها و ضعف های جنبش چپ در ایران در برخورد به مسائل و جنبش زنان، موجب برخی واکنشهای افراطی و زمخت از سوی دیگر قضیه  شده است. چنانکه برخی فرصت طلبان و نیز ابن الوقت ها، به یکباره خواهان تعطیل کردن مبارزه با امپریالیسم و ارتجاع  بوسیله طبقه کارگر میگردند و از این طبقه میخواهند که اول مسئله زنان را درون صفوف خود حل و فصل نماید؛ یعنی بطور مطلق، هیچ اشتباهی در برخورد به زن، درون این طبقه و یا حداقل درون پیشروان این طبقه وجود نداشته باشد، آنگاه این طبقه به مبارزه علیه ارتجاع و امپریالیسم و انقلاب  دست زند. امری که نه از نظر تئوریک - سیاسی صحیح است و نه از نظر عملی ممکن. زیرا نه تضاد اساسی و دیگر تضادها منتظر می مانند تا طبقه کارگر مشکلش را با مسئله ستم بر زنان حل کند، نه چنین امری که خواهان تحولات مطلق فکری پیش از هر گونه عمل است، امری ممکن و مقدور است. زیرا طبقه کارگر تنها  در ضمن تغییر دادن جهان، میتواند خود را تغییر دهد.

همچنبن، برخی از کسانی که ادعای تفکرات چپ دارند به یکباره جنبش کارگری را  که پایه و  اساس جنبش انقلابی است و وظیفه کمونیستها است که  این جنبش را به یک جنبش انقلابی که برای کمونیسم مبارزه میکند، تبدیل کنند، به یکباره متهم به ناتوانی در تحقق سوسیالیسم و کمونیسم میکنند و از کمونیستها میخواهند هم خود را مصروف این جنبش نکرده بلکه صرف جنبشهای زنان و یا دانشجویان کنند که از نظر آنها هم انقلابی ترند و هم فعالتر.

 از چنین دیدگاهی خطرناک تر نمیتوان چیزی پیدا کرد. درست است که در برخی مقاطع جنبش های زنان و یا دانشجویان موقعیت های پیشروتری را نسبت به جنبش کارگری اشغال میکنند -  و این نه تنها در دوره کنونی که جنبش کارگری دچار اکونومیسم است، بلکه حتی در دوره هایی که جنبش کارگری  زیر رهبری یک حزب انقلابی کمونیستی قرار گیرد و به گونه ای انقلابی برای کمونیسم بجنگد، نیز اتفاق میافتد -  ولی در مورد وضع کنونی جنبش کارگری، مشکل واقعی آنجاست که کمونیستها کار متمرکز و مداوم  انقلابی ای را در میان این طبقه دنبال نکرده اند (سوای استبداد و و موانعی که استبداد ایجادکرده و میکند)، و بیشتر فعالیت هایی که در دوران اخیر صورت گرفته، بدلیل تفکرات رویزیونیستی و ترتسکیستی مسلط بر آنها، هرگز امر انقلاب و کمونیسم را دنبال نکرده اند. باید به جنبش های پیشرو زنان، دانشجویان و جوانان توجه کرد. این درست! اما هرگز نباید مرکز ثقل و پایه و اساس تغییر انقلابی را که طبقه کارگر و جنبش این طبقه است و جز این طبقه و جنبش این طبقه، هیچ  طبقه، بخش و جنبش دیگری نمیتواند جایگاه آن را بگیرد، فراموش کرد.    

شکل دیگری از این برخوردهای نادرست، مثلا در دیدگاههایی مانند این که «انقلاب آینده ایران زنانه خواهد بود»، بازتاب میابد.  اگر منظور این است که در انقلاب آینده ایران، زنان نیمی یا شاید بیشتر از نیمی  از جمعیت مبارز هستند که برای حل تضاد اساسی مبارزه  میکنند، این به هیچوجه نام «انقلاب زنانه» به آن انقلاب نخواهد داد. حتی اگر انقلابی علیه ارتجاع حکومت اسلامی و قوانین کهنه باشد و اینها مثلا طی یک دگردیسی از بالا و یا از خارج تغییر نکرده باشند. اگر منظور این است که تضاد زنان با روابط مرد سالاری و تمامی حقوقی که ازاین روابط ناشی میشود، بخش مهمی از مبارزه دموکراتیک و سوسیالیستی را تشکیل میدهد، این نیز  نام آن انقلاب را که ماهیتا  دموکراتیک و سپس سوسیالیستی خواهد بود، تغییر نخواهد داد. اما اگر منظور این است که انقلاب آینده ایران بر مبنای تضاد اساسی یعنی تضاد خلق و ارتجاع و امپریالیسم نبوده و صرفا انقلابی برای حل مسئله پدر سالاری و مرد سالاری است، انگاه چنین سخنانی، جز سخن یاوه نخواهد بود.

 نکته دیگر از این برخوردهای افراطی، مخدوش کردن خط و مرزها بین صفوف مارکسیستها و فمینیستها است. تلاش هایی که بوسیله فمینیست ها صورت گرفته در خور احترام است و طبقه کارگر و جنبش انقلابی زنان برای دمکراسی، سوسیالیسم و کمونیسم باید از دست آوردهای آنها در این خصوص بیاموزد. اما مخلوط کردن جنبش زنان که در نفس خود پیشرو و انقلابی است، با جنبش های فمینیستی صرف، که ماهیتا و یا در نهایت لیبرالی و بورژوایی هستند، و یا پایین آوردن و یا محدود کردن امر مبارزه  طبقه کارگر تا سطح و یا در چارچوب های فمینیستی، و به به کردن برای فمینیستها، تنها از عهده تنگ نظران و محدود فکرانی بر میاید که هیچگونه علقی و باوری به اهداف والای طبقه کارگر نداشته و تنها کوشش میکنند رفرمیسم خود را بجای مارکسیسم، لنینیسم یا مائوئیسم جا بزنند. اشخاص و یا سازمانهایی که چنین افکاری را دنبال میکنند اگر نام خود و یا سازمان متبوع خود را بجای مارکسیست یا لنینست و یا مائوئیست، مثلا «فمینیست» و یا «مدافع حقوق زنان» و یا «سازمان زنان» میگذاشتند، ممکن بود واقعیت بیشتری را در مورد خود بیان کنند و شاید مفید فایده بیشتری میشدند.

ادامه دارد.

هرمز دامان

بهمن 94          

  

 

 

تراژدی و مضحکه ی جمهوری اسلامی(7) تضاد میان مردم و هیئت حاکمه جمهوری اسلامی(ادامه)

  

تراژدی و مضحکه ی جمهوری اسلامی(7)

تضاد میان مردم و هیئت حاکمه جمهوری اسلامی(ادامه)

لایه های  پایین خرده بورژوازی

فشاری که رژیم به طبقه کارگر وارد میکند کمابیش به تمامی لایه های پایینی طبقه خرده بورژوازی شهری و روستایی وارد میکند. در میان لایه های پایین تر این طبقه، معلمان (عموما دوره ابتدایی) که کمیت قابل ملاحظه ای دارند و از نظر حقوق و مزایا در پایین تر سطح هستند، بیش از دیگر لایه های خرده بورژوازی تحت فشار هستند. این در درجه نخست به علت ویژگی شغلی و در آمد پایین آنهاست که به هیچوجه با تورم و گرانی ای که کشور را بلعیده است جور در نمیآید.

اگر ما در دوره ی ثبات نظام شاه سابق، بندرت با اعتراضی از جانب معلمان روبرو بودیم، در عوض در دوره ثبات جمهوری اسلامی با اعتراض و اعتصاب گسترده معلمان روبروییم. این میزان اعتصاب و دست از کار کشیدن و دنبال کردن حقوق صنفی خود از جانب معلمان، در دوره های ثبات رژیمهای تاریخ یکصد ساله ایران بی نظیر است. و این نشان از فشار طاقت فرسای شرایط اقتصادی دارد که امان این لایه ها را بریده است. مرکزی ترین خواست معلمان، بالارفتن حقوق و مزایا همراه با تورم و گرانی است که همواره سطح موجود زندگی آنها را تهدید کرده و آنها را به وضعی فقیرانه تر میاندازد.

اعتراضات معلمان در اشکال متفاوت مبارزه (درخواست نویسی برای مسئولین، تجمع و متینگ و تظاهرات، اعتصاب های جسته و گریخته، جمع شدن در جلوی ارگانهای مسئول) جریان یافته و معلمان تشکلاتی به نسبه منسجم تر، فراگیرتر و متحدتر از کارگران درست کرده اند. این قشر نیز با وجود انواع تهدیدها، قهرمانانه مبارزه خود را در این شرایط دنبال کرده، و گردهمایی های آنها با ضرب و کتک خوردن بوسیله پلیس روبرو شده، نمایندگان و عناصر پیشرو آن تحت فشارهای مختلف قرار گرفته، ، بازداشتها و زندانی های درازمدت برای آنها بریده شده است.

مقایسه ای میان مبارزه معلمان و کارگران جدای از ماهیت آنها، در شرایط کنونی و در حدودی که این مبارزات جریان یافته، نشان از دو تفاوت اساسی دارد: یکی از نظر کمیت و دیگری از نظر کیفیت. از نظر کمیت و در تمامی وجوه آن، مبارزه معلمان قابل مقایسه با کارگران نیست؛ زیرا تعداد اعتراضات کارگری و شرکت کنندگان در آنها به مراتب بیش از معلمان است. اما از نظر کیفیت، اعتراضات معلمان، از نظر خواستها، سازمان و تشکل، و همچنین اتحاد و پشتیبان یکدیگر بودن در سطح کشوری، وضع بهتری نسبت به اعتراضات کارگری دارد. و این از یک سو بر میگردد به اینکه عموم معلمان در استخدام یک وزارت خانه هستند، و از سوی دیگر از نظر آگاهی عمومی، سوای پیشروان این قشر، عموما در رده های نزدیک به هم قرار دارند و اتحاد بیشتری را از خود بروز میدهند.

اما اعتراض ها و اعتصاب های معلمان و کارگران  در این ویژگی مشترک بوده و در آن پافشاری میکنند که بطور مطلق خواستها و اعتراضات خود را از سیاست مبرا بدارند، واز این رو هیچ «انگ» سیاسی را از جانب باندهای ارتجاعی حاکم و سازمان اطلاعات و سپاه پاسداران نپذیرند.(1) و این نشان از این دارد که این دو جنبش اعتراضی، با اشکال تقریبا یکسان فشارها و تهدیدها مواجه اند و میدانند که رژیم تنها به خاطر پس راندن آنها از خواستها، و تبدیل جنبش اعتراضی آنها به سکوت و تحمل هر آنچه بر آنها میاید، این نوع «انگ ها»، بویژه وابستگی به گروه های چپ را (که عجالتا  نه عددی در معادلات جاری مبارزه طبقاتی هستند و نه واقعا این اعتراضات و اعتصابات منسوب به چپ است) به آنها وارد میکند؛ و از سوی دیگر نشان از ضعف ویژه ی این جنبشها و اعتراضات در مقابله با رژیم در اوضاع کنونی، و بسندگی به حداقل خواستهای ممکن دارد، و خواست اساسی آنها را نشان میدهد که عبارت است از مقابله با وضعیت اقتصادی و شغلی و تلاش برای دور شدن از موقعیت هراسناک و فقر دهشتناکی که با آن روبرو هستند و یا ممکن است با بدتر از آن روبرو شوند.       

شیوه ای که سازمان های امنیتی و سپاه  پاسداران رژیم اسلامی در برخورد به معلمان(همچون کارگران) دنبال میکنند، یعنی محدود کردن حرکات اعتراضی آنها، تهاجم به گردهمآیی ها و ضرب و شتم آنها، بازداشت کردن و به زندان های دراز مدت محکوم کردن نمایندگان آنها و در صورت امکان، به شکلهای مختلف سربه نیست کردن چند معلم اینجا و آنجا( بویژه در مناطق محروم مانند کردستان و بلوچستان که گویی رژیم دیواری کوتاهتر از آنها پیدا نکرده است و البته میخواهد با یک تیر دو نشان بزند!) همگی نشان از ترس و واهمه ی آنان از اعتراض معلمان و بویژه ترس از سرایت کردن اعتراض ها و اعتصابهای معلمان به دیگر اقشار و طبقاتی دارد که تا کنون حرکتهای اعتراضی همچون کارگران یا معلمان نداشته اند، مانند لایه ی کارمندان جزء در ادارات دولتی.(2)

 این، در حقیقت، کابوس اصلی این رژیم و بویژه جناح خامنه ای و پاسداران و قمه کشانش است . کابوسی که همواره در روز و شب آنها را تعقیب میکند و خوب خوش و راحت را از آنها ربوده و عجالتا تا حل نسبی مسائل خواهد ربود: کابوس آغاز چیزی شبیه به انقلاب!

 در حقیقت هم، مضمون و محتوی خواستهای معلمان و کارگران، که اساسا اقتصادی و آنهم حداقل خواستهای اقتصادی است، گاه حتی از نظر گاه ارتجاعی ترین رژیم ها خیلی اهمیت ندارد و چه بسیا چنین رژیم هایی، در دوره ثبات خود، گاه با شیوه های ساده تری بتوانند با آنها کنار بیایند، اما مشکل اینجاست که جدای از اینکه این رژیم دست ارتجاعی ترین و کهنه پرست رژیم های تقریبا صد ساله اخیر در ایران( و در کشورهای تحت سلطه مشابه ) را از پشت بسته، و حکام کنونی آن طاقت شنیدن هیچ ساز مخالفی را در حکومت خود را ندارند، و نیز عقب مانده ترین و متحجرترین شیوه های استبداد را اعمال میکنند، اینها بشدت از فرا گیر شدن این اعتراضات و تبدیل شدن آنها به نقطه های آغاز یک جنبش وسیع اعتراضی و در صورت متکاملتر، یک انقلاب میترسند. آنها بخوبی میدانند که در ایران همواره حرکات بزرگ اعتراضی بر بستر همین حرکات کوچک صورت گرفته است. آنان نمونه های انقلابات مشروطیت و 57 را در پیش رو دارند. میدانند که انقلاب بزرگ 57، از اعتراضاتی در خارج از محدوده تهران آغاز شد و به مدت نه چندان درازی به سرعت گسترش یافت و تمامی اقشار و طبقات خلق را در بر گرفت. این است که آنها که با شرایط کنونی بحران اقتصادی و اختلافات با امپریالیستها که با آن تا کنون درگیربوده و در آینده نیز درگیر خواهند بود، حل مشکلات را ساده  نمی بینند، و حرص و ولع پایان نیافتنی تک تک آنها، که قشر و لایه های ضخیمی را تشکیل میدهند، و در هر شهر و روستایی میتوان از آنها نشانی بدست آورد، به اندوختن ثروت و مال و منال، جایی و میلی را برای نگاه به مردمی که در فقر و محنت دست و پا میزنند و زیر پا له میشوند، برای آنها نگذاشته است، راه چاره را صرفا در آن میبینند که به هرنحوی به سرکوب خلق دست زنند و مانع رشد این اعتراضات و سرایت آن بدیگر لایه ها و طبقات و شکل گیری انقلاب شوند.     

 

لایه ها  میانی و بالای خرده بورژوازی

دیگر اقشار و لایه های مختلف خرده بورژوازی نیز در شهر وروستا، به اشکال گوناگون تحت فشارها و ستم  اقتصادی و سیاسی هستند. در ایران و در حکومتی که این خون آشامان به مدت بیش از سی سال در ایران براه انداخته اند، بواسطه سیاستهای اقتصادی وهمچنین سیاسی و فرهنگی عمیقا ارتجاعی، هیچ طبقه و قشری که غیر از باند حاکم باشد، در ایمن نیست. تمامی ستم هایی که تمامی لایه های طبقاتی که از رفاه نسبی برخوردارند و مشکل اساسی آنها نان نیست، به جنبش عمومی و انقلاب دموکراتیک 57-56 کشاند، در وضعیتی صدها بار به مراتب بدتر، اکنون وجود دارد. انحصار بخش های سودمند اقتصاد در اختیار باند حاکم (بنیاد مستضعفان، سپاه پاسداران و...)، رانت های ویژه، دزدیهایی نجومی و فراتر از حدس و گمان از جانب باندهای شیاد و متقلب، سیاستهای اقتصادی مملکت بر باد ده  در عرصه واردات و صادرات، رشد بورژوازی تجاری به ضرر بخش صنعت، رواج شیوه های انگلی و مال خوری های آسان(کافی است  زد و بندی داشته باشی تا یکشبه ره صد ساله پیمایی و ثروتمند شوی)، سیاست های پولی و ارزی و نیز اعتبارات بانکی بر مبنای نیاز و منافع باندهای حاکم، بده و بستان های غیر قانونی و«خلاف» میان آنها در این زمینه و بالاخره نوسان مداوم عموم سیاستها، هر گونه ثبات نسبی را از بخش های خرده بورژوازی میانی و مرفه  گرفته است. این وضعیت، موقعیت این قشرها را متزلزل و آنان را که همواره برای رسیدن به موقعیت لایه های بالاتر تلاش میکنند، خود را همواره با  سقوط به لایه های پایین تر روبرو می بینند. به این گونه فشارهای روزافزون اقتصادی، باید شکلهای کهنه و ارتجاعی ستم های سیاسی و فرهنگی که ویژه حکومت مذهبی و بویژه باند مسلط خامنه ای است، نیز افزوده گردد تا واقعیت اوضاعی را که این لایه های با آن طرف هستند، بهتر فهمید. بازداشت، زندان و کشتن در شکلهای مختلف و بویژه ترور کردن نمایندگان سیاسی و فرهنگی آنها که به طرق مختلف درگیر سیاست و فرهنگ میشوند، امری است که همواره در انتظار این اقشار و طبقات بوده و خواهد بود و بسیاری از نمایندگان سیاسی این دستجات نیز به همین شکلها از بین رفته و از بین خواهند رفت.      

اعتراض این اقشار، که عموما و در شرایطی که طبقه کارگر از نظر سیاسی ضعیف است دنباله رو بورژوازی ملی میشوند، از سوی تشکلات سیاسی طبقه اخیر ابراز میشود که ایضا هیچگونه آزادی قانونی ندارد. البته در شرایط دمکراسی های نسبی، این لایه ها نمایندگان سیاسی(با ایدئولوژی های مذهبی و غیر مذهبی) و سازمان های  نسبتا مستقل خود را بوجود میآورند، اما در شرایط استبداد، این نوع تشکلات که معمولا ضعیف هستند، بشدت  تحت پیگرد و سرکوبی قرار میگیرند و مشکل که خیلی دوام داشته باشند. سازمان های این لایه ها عموما از طبقه شان جدا نیستند و از سوی افراد این طبقه مورد  پشتیبانی قرار میگیرند.(تشکلاتی نظیرگروه پیمان و سامی بیشترنماینده سیاسی این لایه ها بودند)

همان دلایلی که موجب سرکوب هر گونه حرکت اعتراضی و جنبش در میان کارگران و معلمان از سوی حکومت خامنه ای میشود، نسبت به هر گونه  تحرک و جنبش از جانب این اقشار نیز اعمال میشود. اعتصاب بازاریان، که بخش هایی از این لایه ها در آن قرار دارند، در سال 92 نمونه ای از نارضایتی این لایه هاست که بشدت از جانب نیروهای امنیتی و پاسداران رژیم سرکوب شد.

 

بورژوازی ملی ایران

 این طبقه نیز کماکان زیر ستم مشترک نیروهای ارتجاعی حاکم و امپریالیستهاست و مدت بیش از سی سالی که جمهوری اسلامی بر سر کار بوده و مداوما بجانب تسلط کهنه پرست ترین و ارتجاعی ترین جناح ها و باندهایش چرخش کرده و تمامی دیگر جریانهای درون خود را کم یا زیاد حذف کرده است، نسبت به دوره های مشابه، تحت بیشترین فشارهای اقتصادی و سیاسی و فرهنگی قرار گرفته است.  بورژوازی ملی  طبقه ای است گاه مترقی و گاه ضد انقلابی و این دو خصوصیت را یکجا در خود دارد. از این رو، اغلب بین صف خلق (طبقه کارگر، تمامی زارعین بی زمین و دهقانان کم زمین و دهقانانا میانه حال و مرفه، لایه های مختلف خرده بورژوازی) و ضد خلق (بورژوازی کمپرادور وابسته به امپریالیسم و تمامی لایه و اقشاری که اشکال ایدئوژلویک کهنه و ارتجاعی را نمایندگی میکنند) نوسان میکند. در ایران این طبقه در بیش از صد سال که از انقلاب مشروطیت میگذرد گاه در صف خلق و گاه در صف ضد خلق، و از این رو درهر دو وضع قرار گرفته است؛ حتی در برخی زمانها در حالیکه از لحاظ معینی و در منطقه ای و از دیدگاهی در صف خلق بوده، در منطقه ای دیگر و از دیدگاهی دیگر در صف ضد خلق قرار گرفته است. نمونه های برجسته قرار گرفتن این نیرو در صف خلق در دوران های نزدیک تر به ما، مبارزه برای ملی شدن نفت به رهبری مصدق، و مبارزه برای دموکراسی در دوران بنی صدر در دوران ریاست جمهوری اش در سالهای 60- 59 میباشد.  نمونه های قرار گرفتن در صف ضد خلق، حمله مصدق و ارتش به آذربایجان و سرکوب خلق ترک و نیز برخوردهای ضد انقلابی به خواستهای کارگران و طبقات زحمتکش و نیز مشابه آن برخورد ضد انقلابی دولت های بازرگان به خواستهای کارگران و طبقات زحمتکش شهری و روستایی و حمله به کردستان و سرکوب خلق کرد و سازمانهای آزادیخواه این سرزمین بوسیله بنی صدر وارتشبد آن زمانش ظهیر نژاد میباشد.

در دوره کنونی نیز که مبارزه برای جنبه دموکراتیک انقلاب عمده شده و این طبقه در تقابل با ارتجاع حاکم قرار گرفته، در صف خلق است. بطور کلی این طبقه، بویژه لایه های بالایی یا جناح راست آن، به این دلیل که آمادگی آن را دارد که با  هر نوع ارتجاع ( از نوع شبه مدرن گرفته تا کهنه پرست ترین جناح ها) و امپریالیسم، در اوضاع واحوالی که امتیاز های خود را گرفته و یا در زمانی که مبارزه طبقه کارگر و دیگر طبقات خلقی عمق و گسترش میابد، به سازش دست زند و یا به ضد انقلاب و ارتجاع بگرود، قابل اعتماد نیست.(3) بطور خلاصه این طبقه، مدام میان انقلاب و ضد انقلاب و میان خلق و ضد خلق، نوسان میکند؛ لذا باید در هر اوضاعی و بویژه در شرایط اتحادها و ائتلافها، بشدت مراقب آن بود و بهیچوجه صفوف طبقات خلقی را با آن درهم نکرد و استقلال سیاسی و سازمانی  طبقه کارگر و نیز طبقات انقلابی خلق را از آن، همواره نگاه داشت. ولی در عین حال با تاکتیک ها منعطف، سنجیده و درست  با تمامی اشکال ستمی که امپریالیستها و بورژوازی کمپرادور ونیروهای کهنه پرست وارتجاعی کنونی به وی روا میدارند مبارزه کرد و  از هر گونه  مبارزه وی، ضمن ذکر تمامی جنبه های سازشکارانه بورژوا - لیبرالی، بطور مشروط پشتیبانی نمود .

هزارها خروار کاغذ سیاه کردن که این طبقه در اقتصاد و سیاست و فرهنگ ایران وجود ندارد، از یک سو، در نظر نگرفتن و دهن کجی به  مباحث تئوریک مارکسیسم- لنینیسم- مائوئیسم بویژه مسئله امپریالیسم و طبقه حاکم بر کشورهای تحت سلطه یعنی بورژوازی بوروکرات - کمپرادور و نیروهای ارتجاعی متحد وی در این قبیل کشورها، که عموما فئودالها و یا نیروهای وابسته به اشکال کهنه قبیله ای و طایفه ای هستند، و از سوی دیگر انبوه واقعیات جامعه ایران  است.

در مورد نخست، این ها متوجه نیستند که اقتصاد کشورهای تحت سلطه امپریالیسم، این طبقه را بازتولید میکند. در حقیقت هم تا امپریالیسم و بورژوازی کمپرادور در اقتصاد این گونه کشورها حاکم هستند، بورژوازی ملی را نیز بازتولید میکنند و حیات این طبقه در ضدیت نسبی اقتصادی و سیاسی و فرهنگی با آنها شکل میگیرد. لذا همانگونه که مائو گفت «بدون ستم ملی امپریالیستی مستعمره و نیمه مستعمره نیست؛ بدون مستعمره و نیمه مستعمره، ستم ملی امپریالیستی نیست.» (4)همینطورهم بدون بورژوازی کمپرادور، بورژوازی ملی در کار نخواهد بود و بدون بورژوازی ملی، بورژوازی کمپرادوری در کار نخواهد بود.

 در مورد واقعیات جامعه ایران نیز وجود دهها و صد ها کارگاه و کارخانه کوچک ومتوسط و موسسات تجاری که در بازارهای ایران مدرن و سنتی ایران، در اختیار این طبقه است و همینطور مبارزه این طبقه با ارتجاع حاکم در زمینه های مختلف اقتصادی، سیاسی، فرهنگی که با توجه به  منافع و خواستهای وی و فقط و فقط در چارچوب آنها (و نه در چارچوب منافع دیگر طبقات خلقی و یا منافع طبقه کارگر) صورت میگیرد، نمونه هایی از آن است.

ترتسکیستها حسابشان روشن و جداست. زیرا تا آنجا که ما در مورد سازمان های ورشکسته شان(حزب کمونیسم امپریالیستی و شیادانی نظیر حکمت و تقوایی، و شرکا ایشان آذرین و مقدم، و دارودسته های وحدت کمونیستی، مدرسی ها و مابقی ترتسکیستها و پراکسیسی ها که چپ و راست سایت – و فقط سایت- براه میاندازند ) صحبت میکنیم، اینها یا مستقیما عوامل امپریالیسم غرب و سلطنت طلبان هستند و به مغازله با آنها مشغول، و جز برای پیشبرد منافع آنها کاری  نمیکنند؛ و یا نوکران بی جیره و مواجب این نیروها میباشند. بر همین سیاق، اینها خدمتگزار  و یعضا نوچه های سازمان های اطلاعاتی  و امنیتی جمهوری اسلامی این رژیم نیز هستند و به همراه توده ای و اکثریتی ها بواقع بهترین خدمات را به این رژیم در ضربه به چپ ایران انجام دادند و باز هم انجام خواهند داد. هدف اساسی اینان از نفی این طبقه، نه صرفا نفی این طبقه، بلکه نفی  تمامی طبقات میانی خلقی، نفی امپریالیسم و بورژوازی کمپرادور، نفی نفس انقلاب(و نه تنها نفی مرحله دموکراتیک انقلاب، بلکه نفی انقلاب سوسیالیستی نیز) و نهایتا درهم شکستن اتحاد خلق در مبارزه با ارتجاع و امپریالیسم است.(5)

 اما جریانهایی که تا حدودی جوهره انقلابی خود را حفظ کرده اند، در این مورد، یا تحت تاثیر توده ای ها و یا زیر نفوذ افکار ترتسکیستها هستند؛ و بواسطه تسلط مفاهیم تئوریک این جریانها بر جریانهای چپ،در عرصه تجزیه و تحلیل اقتصاد ایران، قادر نیستند بطور مستقل و با مفاهیم تئوریک لنینی و مائوئی  در باره امپریالیسم و مستعمرات و نیمه مستعمرات، و نیز درباره اشکال سلطه اقتصادی امپریالیسم بر کشورهای تحت سلطه و چگونگی صف بندی طبقاتی در این گونه کشورها، قضاوتی از خود ارائه دهند. این است که با بررسی سطحی تغییرات این کشورها و اینکه مثلا در پاره ای از این کشورها مسئله ارضی حل شده و یا حدت سابق خود را از دست داده و جمعیت روستایی نسبت به جمعیت شهری کاهش یافته، و خلاصه طبقه کارگر(که آنها برای خالی نبودن چنته شان، آن را تا لایه های پایینی و میانی و حتی بالایی طبقه خرده بورژوازی  گسترش میدهند) رشد کرده است، به یکباره مسائل دموکراتیک انقلاب را حل شده و یا نیمه حل شده می پندارند، و نخست به انقلاب سوسیالیستی باور، و سپس  اسب خود را برای انقلاب سوسیالیستی زین میکنند. اما هر بار که مسائل دموکراتیک انقلاب، با حدت هر چه تمامتر، در عرصه مبارزه طبقاتی خود را نشان میدهد، مجبورند آسمان و ریسمان ببافند تا بتوانند حوادث و مسائل را تجزیه و تحلیل کنند و خود را بدر ببرند.

در حقیقت، مشکل آنها بورژوازی ملی و یا طبقات میانی و مرفه خرده بورژوازی نیست؛ مشکل آنها این است که  حوصله ی طولانی بودن پروسه انقلاب و بویژه گذر از انقلاب دموکراتیک و مسائل تاکتیکی و استراتژیک آن را ندارند، و کپی برداری از انقلاب روسیه و «کار را یکسره کردن» را به تجزیه و تحلیل واقعیات مشخص جامعه خود ترجیح میدهد. چرا که چنین تحلیل مشخصی، ممکن است وضع انقلاب در این جامعه را به انقلاب در جوامع تحت سلطه نزدیک تر بنمایاند تا انقلاب روسیه؛ و این چیزی است که آنها به هیچوجه دوست ندارند. باضافه اینکه خود را حسابی دارای مواضع رادیکال رادیکال در هر زمینه ای  میدانند، و حاضر نیستند این «ژست فوق العاده» و بیمانند را با چیز دیگری عوض کنند. افزون براین، اصلا و ابدا، حال و حوصله و تحمل  «انگ راست خوردن» را ندارند؛ از این رو نخست به انقلاب سوسیالیستی باور میآورند و سپس به تجزیه و تحلیل اقتصاد کشور تحت سلطه امپریالیسم و طبقات بر مبنای چنین پیشداوری ای  دست میزنند.

بطور خلاصه بگوییم حل نصف و نیمه و یا حتی کامل مسئله ارضی در کشو رهای تحت سلطه امپریالیسم، بخودی خود انقلاب دموکراتیک را به انقلاب سوسیالیستی تبدیل نمیکند. مهمترین نکته این است که این مسئله در غرب با وقوع انقلابات دموکراتیک بورژوایی به نفع یک اقتصاد  سرمایه داری خودکفا و ملی  که در نهایت به امپریالیسم تکامل یافت، حل و فصل شد؛ در حالیکه در کشورهای تحت سلطه، حل نصف و نیمه و یا حتی کامل این مسئله، به نفع یک اقتصاد  سرمایه داری خودکفا و ملی نبوده، و چنین تغییرات و«حل هایی»نه تنها و هرگز این قبیل کشورها را به کشورهای صنعتی (و امپریالیستی!)، و تواناشدن در تولید، حتی در حد نیازهای ابتدایی و ضروری خود، تبدیل نکرده است، بلکه چنین تغییراتی،اساسا در جهت حل و فصل نیازهای امپریالیستها و بورژوازی بوروکرات - کمپرادور صورت گرفته است. در نتیجه، اقتصاد این کشورها به هیچوجه، ویژگی های اقتصاد سرمایه داری بخود استوار و سر پا را از خود بروز نمیدهد. این مسئله حتی در کشوری مانند کره جنوبی که تا کنون، بدلایل اقتصادی و سیاسی، چپ و راست، از سوی امپریالیستها مورد انواع و اقسام حمایتها قرار گرفت و میگیرد، نیز صدق میکند، چه برسد به کشور ما که قادر نیست حتی ابتدایی ترین نیازهای خود را در زمینه ی اقتصادی برآورده سازد و 90 درصد از صادرات آن را ماده خام نفت تشکیل میدهد. در این کشور نه کشاورزی صنعتی وجود دارد و نه تولید و صادرات صنعتی؛ و اگر چنانچه صادراتی در این زمینه ها صورت بگیرد، این به هیچوجه در اقتصاد ایران نقش ندارد. به همین دلیل هم با تحریم های اخیر، و پایین آمدن قیمت نفت و کاهش تولید آن، این اقتصاد «سرمایه داری» لابد صنعتی!؟ کله پا میشود و واقعیت و ناتوانی و عقب ماندگی خود را به وجه  تام و تمام نشان میدهد.

ادامه دارد.

هرمز دامان

بهمن 94

 

یادداشتها

1. گر چه ما بخوبی میدانیم این ظاهر قضایا است و اکثریت توده ی وسیع کارگران و معلمان و عموم طبقات خلقی هیچ دل خوشی از این حکومت ندارند. اما اعتراضات و مخالفت های  سیاسی بیشتر طبقات و لایه های خلقی با جناح مسلط خامنه ای و شرکا، عمدتا از طریق دنباله روی از سیاستهای اصلاح طلبان و جریانهای مخالف جناح حاکم و از طریق شرکت در انتخابات های گوناگون، و رای دادن به نماینده های برگزیده آنها صورت میگیرد. و این بواسطه فقدان نمایندگان سیاسی واقعی آنها و یا عدم پیوند بین احزاب سیاسی و طبقه ای که نمایندگی میکنند، صورت میگیرد.
2. این لایه ها در بخش های خصوصی و بویژه در کارخانه ها، کارگاه ها و موسسساتی که کارگران آنها به اعتراض و اعتصاب دست میزنند، همراه کارگران هستند.
3. بختیار نمونه شبه مدرن و بارز چنین گرایشی در این طبقه بود که در کوران انقلاب از حزب خود کنده شده و با ارتجاع و امپریالیسم دست به سازش زد. از نوع مذهبی آن نیز میتوان اشخاصی مانند ابراهیم یزدی را مثال زد که گرچه در احزاب بورژوازی ملی هستند اما وصلت آنها با راست ترین  و مرتجعترین جریانهای مذهبی حاکم بیشتر است.
4. مائو تسه دون، منتخب آثار، جلد یک، درباره تضاد، بخش همگونی و مبارزه اضداد، ص512
5. در مورد نظرات ترتسکیستی و کمونیسم امپریالیستی حکمت در مورد بورژوازی ملی، نگاه کنید به مقاله ی نگارنده به نام نگاهی به نظرات «اسطوره شناسان» اقتصاد ایران. بخشهایی از این مقاله در وبلاگ ما قرار داده شد. بخشهای دیگر آن نیز بزودی در وبلاگ قرار خواهد گرفت.
    
   .
    
    

تراژدی و مضحکه ی جمهوری اسلامی(6) تضاد میان مردم با هیئت حاکمه جمهوری اسلامی

تراژدی و مضحکه ی جمهوری اسلامی(6)

تضاد میان مردم با هیئت حاکمه جمهوری اسلامی

سخن گفتن از این تضاد، بیان سوگنامه ای است جگرخراش از رنج های مردمی که  با آمال و آرزوهای فراوان انقلابی سترگ را به پیش بردند و حکومتی چنان سنگین بر شانه هاشان را، بر انداختند، اما آنچه از پس آن نصیبشان شد با آنچه درپی اش بودند چنان تفاوت داشت که مردم (حداقل بخشهایی از مردم و میان طبقات زحمتکش نیز) از انقلاب و کرده خود پشیمان گشته و به لعن و نفرین قضا و قدر پرداختند و چنان تمایلی نسبت به آنچه در رژیم  گذشته داشتند(مانند آزادی های اجتماعی) و اکنون آن را نیز از دست رفته میدیدند، در آنان ایجاد شد که رژیمی آن چنان مستبد و خونخوار، در نظرشان، بسی بهترآمد از آنچه اکنون همچون دیوی کریه منظر اینچنین در مقابلشان سربرافراشته بود و در استبداد و خونخواری باصطلاح  «روی آن رژیم را سفید» کرده بود. و اینک چنین عوض شدنی را نه نتیجه اقدام و داشته های موجود خود، بلکه توطئه ای از جانب امپریالیستها میدیدند و هم آنها را مسبب همه ی بدبختیهای خود دانستند، که گویی آنکه را میخواست ایران را پیش برد و سربلند و آباد کند، برداشته بودند و آنرا که ایران را به پسگرد دچار کرده و به قرنها پیش بر میگرداند، به جای آن بر آنها حاکم کرده بودند. (1)

چنانچه بخواهیم از این تضاد سخن برانیم باید تمامی شرایط کار و فعالیت و زندگی تمامی طبقات و تمامی بخشهای جامعه همچون زنان و جوانان، و تمامی ملتها، گروه ها و فرق اجتماعی، سیاسی و فرهنگی تمامی ایران را، در این سی و اندی سالی که این حکومت بر سرکار بوده از نظر بگذرانیم؛ زیرا تقریبا هیج طبقه ی خلقی، هیچ بخشی از جامعه، هیچ ملتی از خلق ایران، هیچ  گروه و فرقه ی ملی، مذهبی، سیاسی، فرهنگی و هنری و حتی ورزشی جامعه نیست که از استثمار و ظلم و ستم این کهنه پرستان و مومیایی های عهد عتیق که همچون کنه به مال و قدرت چسبیده اند، در امان بوده باشد. سی و اندی سال تسلط این حکام بر این جامعه میگذرد، و جدای از بازداشتها، زندان ها و مجازات هایی که در قساوت و کراهت دست رژیم های قرون وسطا را بسته است و... تقریبا مشکل بتوان روز و یا هفته ای یافت که حکام این رژیم برای حفظ خود بر قدرت، خونی نریخته و کشتاری نکرده باشد. بیهوده نیست که مردم نام این رژیم را «آبادگر گورستانها» نام نهادند.

اما، تمامی ادبیات سیاسی گروه های مدافع تمامی طبقات خلقی و نمایندگان ملیتها  و گروه ها و فرق مذهبی بعد از انقلاب، حکایت این ظلمها و جورهاست و خون ریختنهاست و کمتر نقطه و نکته ای است که از چشم پوشیده مانده باشد و به بیان در نیامده یاشد. از این رو ما به تکرار آنچه گفته شده، دست نخواهیم زد و به اشاراتی نام وار و گذرا بسنده کرده و تنها بر سر چند نکته، کمی تامل خواهیم کرد.

 

طبقه کارگر

تردیدی نیست که یکی از حاملین بار سنگین تمامی فشارهای اقتصادی- سیاسی و فقر و فلاکت جانکاه و روزافزون، در دوران اخیر، طبقه کارگر ایران بوده است. این طبقه یکی از بی چیزترین و بی حقوق ترین طبقات در جامعه ایران است و این  نداری و بی حقوقی در استبداد حکومت اسلامی به حد اعلای ممکنه خود رسیده است. چندانکه خواست حقوق عقب افتاده از جانب کارگران و یا مخالفت با اخراج گروهی و «قرادادهای موقت» و «سفید» در این حکومت جرم تلقی میشود، و اگر کارگران نماینده و یا نمایندگانی از میان خود انتخاب کنند که چنین اموری را پی گیری کنند، کار آن نمایندگان نخست به بازداشت و زندان، و نهایتا بیکار شدن میانجامد. و چنانچه کارگران برای حقوق صنفی خود از قبیل تدوین حداقل حقوق با شرکت نمایندگان  کارگران، افزایش دستمزدها، بهبود شرایط کار، تقلیل ساعات کار، آزادی اعتصاب و یا حق سندیکا، آزادی دوستان زندانی خود و چیزهایی مانند اینها مبارزه کنند، علیه «حکومت قران»  و «حکومت الهی» برخاسته اند و دیگر به احتمال به یقین تبدیل به عمال بیگانه و ضد انقلاب میشوند و اگر از آسیب های بدنی در امان بمانند، باید زندان های طولانی از سر بگذرانند.

علی رغم همه ی این فشارها، در طول این نزدیک به بیش از سی سال که از عمر این حکومت فاسد میگذرد(دراین میان تنها طبقه کارگر تا حدودی مزه آزادی را آنهم در همان سه سال نخست انقلاب چشید) مبارزه طبقه کارگر ادامه داشته و دارد. این طبقه در عین تحمل رنج و مرارات فراوان و سختی های زندگی کردن با چیزی کمتر از حداقل معیشت و فشارهای سیاسی ای که در این سالیان دراز بر گرده ی وی سنگینی کرده، مداوما برای دفاع از موقعیت خود و بهبود آن مبارزه کرده و بسیاری از پیشروان خود را بشکلهای مختلف(کشتن، زندان، بیکاری و غیره) از دست داده است.

 

جنبش کارگری در زیر سرنیزه 

چنانچه ما این دوره 94-60  و بویژه سالهای 94-76 را که در مجموع و ظاهرا دوره ثبات جمهوری اسلامی است با دوره 56-32  مقایسه کنیم که حکومت شاه سابق از ثبات نسبی برخوردار بود، از نظر کمی و کیفی تغییرات چشمگیری را در جنبش کارگری مشاهده خواهیم کرد:

افزایش چشمگیر اعتراضات: از لحاظ تعداد دست از کار کشیدن و بشکلهای مختلف اعتصاب کردن، متینگ های کوچک و بزرگ ترتیب دادن، تظاهرات و جاده بستن، جمع شدن در جلوی ارگانهای مسئول، شورش و زدخورد خیابانی و شهری و خلاصه هر گونه شکل تا کنون موجود و ممکن اعتراضی، تقریبا با آن دوره غیر قابل مقایسه است. در آن سالها، چنین تعدادی از اشکال اعتراض (گرچه بیشترآنها اشکالی ابتدایی هستند) صورت نگرفت. این امر نشان میدهد که کارگران تحت شدیدترین فشارهای اقتصادی هستند. فشارهایی غیر قابل قیاس با آن دوره! (2)

افزایش میزان شرکت کنندگان: تعداد کارگران شرکت کننده  در این نوع گردهمایی ها، اعتراض ها و اعتصاب ها به هیچوجه با آن سالها قابل مقایسه نیست. این امر از یک طرف در ارتباط است با گسترش کارگاه ها و کارخانه های کوچک و متوسط و افزایش جمعیت کارگری ایران و از سوی دیگر، شرایطی مانند عقب افتادن حقوق ها که گاه تا یکسال و بیشتر کشیده شده است، و یا «تعدیل نیروی انسانی» یعنی اخراج بخشی از کارگران و نیز بستن کارخانه ها و بیرون کردن گروهی کارگران، که کارگران تنها به امید دریافت حقوق و تداوم کار موسسه، کارخانه و یا کارگاه، بکار خود ادامه داده اند.

این امر هم به فشارهمه جانبه اقتصادی ای بر میگردد که در این دوران به طبقه کارگر وارد شده و فقر روز افزونی که به این طبقه تحمیل شده و میشود و هم به بیکاری گسترده ای که جامعه را فرا گرفته است.

 خواستها: مرکزی ترین خواست بیشتر این اعتراضات، همانا عقب افتادن حقوق هاست که در جمهوری اسلامی و بویژه در مورد کارگران موسسات متوسط وکوچک  به امری عادی تبدیل شده است. در این دوره با حقوق نمیشود زندگی کرد، چه برسد بدون حقوق و زندگی برای ماهها!

دومین خواست کارگران، اعتراض به  اخراج و یا بسته شدن کارخانه هاست که در سالهای اخیر  تا حدودی متاثر از وضع  تحریمها و سیر نزولی واردات و صادرات در جمهوری اسلامی و نیز فشارهایی است که از سوی سرمایه های بزرگ که بویژه در انحصار جناح خامنه ای و پاسداران است بر سرمایه های متوسط و کوچک وارد میشود و نیز چرخش نسبی اقتصاد از تولید به تجارتی در دست مال پرستان و نمایندگان «حکومت خدا» بروی زمین.

سومین خواست مهم کارگران لغو قراردادهای موقت و سفید بین کارگران و کارفرمایان است که میخواهند از آب گل آلود بی حقوقی کارگران در جمهوری اسلامی ماهی بگیرند، و لذا در تمامی زمینه ها تلاش میکنند کارگران را به عقب برانند و بیشترین سود را از اوضاع موجود از گرده ی آنان بیرون بکشند. این قراردادها موجب آن میگردد که بواسطه رقابت میان کارگران و از ترس اخراج، حداعلای کاری( و گاه مافوق طاقت انسان)که میتوانند برای کار فرما انجام دهند، انجام دهند. بواسطه این قراردادها، بیکار شدن همواره آنها را تهدید میکند و هر گونه اطمینانی را به آینده را در آنها از بین ببرد.  این وضع اسفناک و فلاکت و فقر، کارگران را دچار سرگردانی کرده است. برخی کارگران با یک شغل نمیتوانند امرار معاش کنند، از این رو، شغل دومی برای خود دست پا میکنند. و برخی چنان چه بفهمند بیکار شده و یا بزودی بیکار خواهند شد یا خودکشی میکنند و یا کارشان به بیمارستان کشیده خواهد شد.

اشکال مبارزه: همانگونه که اشاره کردیم این اشکال از شکلهای ساده ای مانند عریضه نویسی و جمع شدن در مقابل ارگانهای مسئول(از استانداری و وزارت خانه تا مجلس) آغاز شده و تا اعتصاب، تظاهرات و جاده بستن پیش رفته و گاه به شورش و زد و خورد با نیروهای انتظامی و بسیجی و پاسداران کشیده شده است.(مهمترین نمونه این آخری شورش کارگران در شهر بابک در سال 1382میباشد.)  

چنانچه به این اعتراضات  بنگریم، خواه از نظر کمیت، یعنی تعداد اعتراضات و تعداد شرکت کنندگان که تمامی اقشار کارگری از پیشروترین تا رشد نیافته ترین کارگران را در بر میگیرد و خواه کیفیت آنها، یعنی محتوی و مضمون خواستها، درجه اتحاد کارگران و تشکل آنها، و اشکالی مبارزه ای که کارگران برای رسیدن به خواستهای خود دنبال میکنند، آنها را غیر قابل مقایسه با دوره 56-32 مییابیم. لذا این امر حداقل در محدوده ی معینی، نشان از رشد کمی و کیفی جنبش کارگری دارد.

از سوی دیگر اگر این حرکات را که تقریبا از سال 1376 شکل علنی و گسترده یافت، با زمان سه ساله انقلاب 60-57 مقایسه کنیم آنگاه میبینم که خواه از نظر کمیت (تعداد اعتراضات، تعداد کارگران شرکت کننده) و نیز کیفیت( بافت کارخانه ها و موسسات شرکت کننده در اعتراضات، مضمون خواستها، درجه ی اتحاد و تشکل و نیز اشکال مبارزه) گسترش، عمق و شدت کمتری دارند،

ضمنا این نیز روشن است که گرچه اعتراضات دوره 56-32  و نیز دوره اخیر، خودبخودی بوده اند، اما اعتراضات دوره 60-57 به مرور تحت رهبری تشکلات کارگری همچون شوراهای  و سندیکاهای کارگری و پیشروترین کارگران، که بسیاری از آنها اعضا و یا هواداران سازمان کمونیستی بودند، قرار گرفتند. 

 

نکات قوت و ضعف جنبش کارگری کنونی

مهمترین نکته در قوت این اعتراضات این است که آنها در شرایطی صورت میگیرد که یکی از خونخوارترین رژیمهای تاریخ ایران یعنی  جمهوری اسلامی سر کار است؛  حکومتی که حکام مال پرست و قدرت پرست آن، شمشیر در دست، خود را «حکومت خدا و پیغمبر و قران» در ایران و روی زمین میخوانند و هر گونه اعتراضی را بر علیه خود، اعتراضی بر علیه خدا و پیغمبر و قران خطاب میکنند. این حکومت، از تمامی امکانات ممکنی که برای تحمیل استبداد خود و خفه کردن مردم در اختیار دارد، در نهایی ترین حدود آنها استفاده کرده است، تا امکان کوچکترین تحرکی را از طبقه کارگر و توده های مردم سلب کند؛ یعنی از تدوین قوانین ضدکارگری کار گرفته تا تهاجم انواع و اقسام سازمان های اطلاعاتی، دادگاهها، نیروهای انتظامی و نظامی. نتیجتا، مبارزات کارگران و این که کارگران برای بدست آوردن حقوق خود، در چنین شرایط خفه کننده و مرگباری دست به مبارزه میزنند، در خور تحسین و ستایش است و نشانگر آنست که فشار به این طبقه بسیار شدید  است و کارد به استخوان رسیده و نیز این طبقه هیچ ترس و واهمه ای از حکومت خرافات و شمشمیر ندارد.

دیگر از نکات قوت، گستردگی اعتراضات و تداوم آنهاست. دلیل این امر وضع نابسامان اقتصادی است که یکی از مشخصه های آن برای کارگران عقب افتادن حقوق ها و یا اخراج گروهی است. اینکه یک یا دوبار، و اینجا و آنجا، حقوق ها عقب بیفتد و یا در برخی از دوره ها، بویژه  دوره های بحران اقتصادی، کارگران بیکار شوند، برای نظام های سرمایه داری تحت سلطه و نیز امپریالیستی امری عادی است، اما اینکه چنین امری در دوره ای تقریبا بیست ساله ادامه یابد و بسیاری از موسسات کوچک و متوسط را در بر بگیرد، وضعی غیر عادی است. گستردگی و تداوم این اعتراضات و اینکه به مرور به بخشهای دیگر سرایت کنند، و البته با توجه به اوضاع سیاسی جاری و وضع جناح حاکم در مجموع، چنان رژیم را دچار هراس کرده که به شدت درگیری و جلوگیری از هر حرکت اعتراضی، حتی کوچکترین کارگاهها افزوده است. هر جا اعتراض کارگری جدی ای هست، رژیم با سپاه و بسیجش به سرعت دست  به لشکرکشی میزند.

درگیر شدن کارگران ساده  در این اعتراضات. که این امر با توجه به تقاضاهای ابتدایی کارگران در بیشتر این اعتراضات است.

 از لحاظ برخی خواستها. این نوع خواستها در این حکومت تقریبا بعید به نظر میرسید که بتواند تقاضا شود و به نتیجه برسد. یکی از بهترین خواستها در این جنبش، خواست تشکلات کارگری و سندیکا است که البته بطور محدود و در حد موسسات و کارخانه های چندی وجود داشت و در موارد نادری همچون شرکت واحد و یا نیشکر هفت تپه و...به نتیجه (گرچه نه چندان ایده آل) رسید. و این امر البته با مبارزات طولانی و پیگیرانه و آسیب دیدن و زندانی شدن بسیاری از پیشروان این طبقه صورت گرفت.

ضعفهای اساسی این جنبش  که بسیار گسترده است اینهاست:

اولا، این مبارزات کارخانجات بزرگ را در بر نگرفته و کماکان در کارخانه ها، کارگاه ها و موسسات و پروژه های متوسط و کوچک صورت گرفته و میگیرد.

این در حالی است که اعتصابات و شورشها در در دوران شاه، گاه کارخانه ها و موسسات بزرگ را در بر میگرفت و از سوی دیگر در دوره 60-57 مبارزات اساسا در کارخانجات و موسسات بزرگ که تشکلات عالی طبقه کارگر در نتیجه انقلاب در آنها ایجاد شده بود، گره خورده بود. این امر نشان میدهد که اولا حکومت تلاش کرده تا کارگران این واحدها، وضعی مانند کارگران کارخانه های کوچک و متوسط پیدا نکنند و باصطلاح کاری نکند که آنها به اعتراض و اعتصاب بر خیزند. دوما، نشان از فقر کشنده ای است که تمامی طبقه کارگر را تهدید میکند، لذا کارگرانی که سر کارند نگران از بیکار شدن، به آنچه دارند اکتفا میکنند و تا حدودی فشارها را تحمل میکنند.

دوما، کارگران متحد نیستند و بندرت از مبارزات یکدیگر پشتیبانی میکنند. این امر جدای از دلایلی که در بالا بیان کردیم (یعنی فقر و بیکاری تهدید کننده) بطور عمده به حکومت بر میگردد که از یکسو با اجرای سیاست خصوصی سازی و سپردن بخشهایی ازکار به پیمانکاران و مقاطعه کاران تلاش کرده که هم بار حقوقی و مزایای  کارگران رسمی را از دوش خود بردارد و سود بیشتری نصیب خود کند و هم کارگران را قطعه قطعه کرده و از تجمع و یگانگی منافع و تشکل آنها جلوگیری کند. همچنین حکومت با تحمیل استبداد و دیکتاتوری به کارگران، مانع اساسی رشد آگاهی و تشکل آنها، گشته است.

 سوما، بندرت خواستهایی که موجب ارتقا و بهبودی اوضاع معیشتی کارگران را در بر گیرد در آنها وجود دارد. خواستهایی همچون افزایش حقوق و ساعات کار و شرایط کار. این امر به آن دلیل است که عجالتا کارگران مجبورند کلاه شان را نگاه دارند تا باد آنرا نبرد. لذا وقتی کارگران حقوق های عقب افتاده خود را بزحمت میگیرند و بسیاری کارخانه ها، خود میخواهند تعطیل شوند و یا تعداد کارگران خود را باصطلاح تعدیل و کم کنند، چه جای ابراز خواستهایی بالاتر در جهت بهبود وضع معیشت کارگران!

چهارم، جز در برخی موسسات انگشت شمار، خواستهای تشکلهایی همچون سندیکا مطرح نمیشود. این امر، به بافت متوسط و کوچک کارگاه ها و کارخانه هایی بر میگردد که کارگران آنها دست به اعتراض میزنند، و اینکه در این نوع  کارگاه ها و کارخانه ها، تقاضاهایی همچون خواست سندیکا  عموما سابقه ندارد و دیر جذبتر است. افزون بر این، شرکتها و موسساتی که دنبال تشکل سندیکایی رفتند و باصطلاح نمونه های پیشرو جنبش کارگری شدند همچون شرکت واحد و یا نیشکر هفت تپه تحت شدیدترین فشارهای ممکن قرار گرفته و میگیرند تا از این لحاظ درسی باشند برای بقیه کارگران که این گونه خواستها و فعالیتها را نداشته باشند .

پنجم: تهدید های مداوم رژیم و نیروهای پاسدار و دستگیری نمایندگان کارگران و غیره، کارگران را مجبور کرده که در بسیاری مواقع حتی از انتخاب نماینده سرباز زنند و همگی با هم تقاضاهای خود را طرح نمایند. گرچه این امر تا حدودی پیشروان کارگران را در امان نگه داشته، اما از سوی دیگر مانع حرکت های متشکل کارگران، ارتباط با کارخانه های دیگر و تکامل آنها میشود.

پنجم: اشکال مبارزه عموما در ابتدایی ترین اشکال خود بوجود میآید. شکلهای مبارزه عموما در حد عریضه نویسی و یا جمع شدن در محلی برای زمان کوتاه محدود میگردد و بندرت شکلهایی  جدی تر مبارزه را اتخاذ میکند.

و بالاخره ششم، تقریبا بطور مطلق از سیاست فاصله گرفته و از ابتدا اعلام میکند این اعتراض هیچ ربطی به سیاست ندارد و هیچ گروه سیاسی وابسته نیست. و این در حالی است که جناح حاکم احزاب خود را دارد و از تمامی اشکال تشکل خود برای پیشبرد منافع اقتصادی و سیاسی خود استفاده میکند.

 

کارگران پیشرو و فعالین کارگری

بار اصلی رشد نکات قوت و بر طرف کردن ضعفها به عهده پیشروان طبقه کارگر و فعالین کارگری است. در دوران کنونی  بیشتر پیشروان و فعالین کارگری بصورت علنی فعالیت میکنند و عموما هم  از سوی رژیم شناسایی گردیده اند.

پیشروان کارگری را میتوان به چند دسته تقسیم کرد: بخشی از این پیشروان از میان کارگران هستند و بی تعلق گروهی و سازمانی و در حال حاضر صرفا برای منافع اقتصادی صنف خود و گاه تنها برای موسسه، کارگاه و یا کارخانه ای که در آن کار میکنند، مبارزه میکنند. بخشی از اینان در بهترین حالت فعالیتهای خود را تا حدود سندیکا و یا انجمن های صنفی کارگری پیش میبرند و یا ارتقاء میدهند. بخشی دیگر قادرند در شرایط معین افکار خود را تکامل داده و به دیدگاههای سیاسی – انقلابی کمونیستی تکامل بخشند.  

گرو ه دیگر، فعالین کارگری، وابسته به گروه های سیاسی هستند. بسیاری از اینان صادقانه در جهت خواستهای کارگران و سازمان دادن آنها مبارزه میکنند و عموما از دل و جان نتایج آن، چون مورد ضرب و شتم، بازداشت، زندانی شدن و اعدام را میپذیرند. بخشی از این فعالین، هوادار سازمانهایی هستند که  گر چه کوچکند اما دارای جوهره انقلابی و یا مترقی هستند و قابل اتکا. بخش دیگری از آنها، هوادار آن گروه ها و سازمانهای سیاسی باصطلاح چپ خارج از کشور است که عمده ی رهبری  آن ها را فسیلهای بظاهر چپ تشکیل میدهند. این دسته های سیاسی از توده ای و اکثریتی و اقلیتی و راه کارگری گرفته تا گروه های جوراجور ترتسکیستی - حکمتی که بیشتر رهبران آنها مزدوران کشورهای امپریالیستی هستند، از لحاظ تئوریک - سیاسی در منجلاب غرقند و در تشکلاتی بسر میبرند که بی در و پیکرند و به همه چیز شباهت دارد جز به یک تشکل و حزبی که بخواهد برای تغییر بدرد بخوری در جامعه مبارزه کند. بندرت میان آنها مبارز صادقی یافت میشود که هنوز نفمیده باشد، پیرو چه خطی و چه کسانی است!

با این وضعیت، سموم این گروه های هوچی که بهترین و سالم ترین آنها و در بهترین حالت یک سوسیال دمکرات هست، بداخل میاید و فعالین کارگری پیرو آنها را به انواع و اقسام تئوری های رویزیونیستی ، ترتسکیستی و سوسیال دمکراسی آلوده میکند. لذا پوسته ای که فعالیت این فعالین را دربر گرفته، از یک سو سکتاریسم و از سوی دیگر اکونومیسم است. فعالیت اینها در بهترین حالت فعالیتی است که در چارچوب وضعیت کنونی میگنجد و بهیچوجه راه به آینده نمیبرد. و این اشکالات از موانع اصلی امکان فعالیت در راه اتحاد کارگران در تشکلات صنفی و ایجاد اتحادی بالاتر در حزب انقلابی کمونیستی، و تکامل جنبش کارگران و آماده کردن آنها برای دوران ها و شرایطی است که میتوان و باید به قصد گرفتن قدرت سیاسی دست به تعرض زد.

 

پروژه های امنیتی رژیم برای کارگران و چرخش های جنبش کارگری

 جدای از نکات امنیتی مورد نظر رژیم جمهوری اسلامی که در بالا به آن اشاره کردیم، نکته ای که باید مد نظر قرار گیرد، تلاش رژیم برای محدود و محصور کردن کارگران در حول و حوش ابتدایی ترین خواستهای صنفی و مجبور کردن کارگران به دوری از هرگونه تعلق سیاسی و راه دادن و یا سخن گفتن از از هر نوع دیدگاه سیاسی است. این شیوه که با نگاه داشتن شمشیر اتهام «ضد انقلاب» و«مزدور دشمن» بر بالای سر کارگران به نتایج دلخواه میرسد، موجب آن گشته که کارگران از آغاز، حرکت خود را صرفا برای خواستهایی اقتصادی عنوان کنند. آنها از هر گونه وابسته بودن به گروهها و غیره خود را مبرا کرده و با شعارها و یا پلاکاردهایی این نکات را مدام ذکر میکنند.

این گونه محدود کردن بی اندازه طبقه کارگر در ایران، همواره نتایجی معکوس داشته است. به محض اینکه رژیم و نیروهای پاسدارش، نتوانند شرایط ثبات را تداوم بخشند و کار به از هم گسیختگی و بروز جنبش ها و شورش ها گردد، وضع کاملا برعکس میشود. کارگرانی که بزور  سر نیزه و تفنگ و بازداشت، زندان و بگلوله بستن تجمعاتشان و اعدام و غیره، امکان مبارزه برای ابتدایی ترین خواستهای خود را نمی یابند و در هر حرکت خود، بناچار باید از انتخاب نماینده و سخنگو برای مبارزات خود، و چک وچانه زدن ها خود داری کنند، و نیز باید از سیاست و گروه های سیاسی بطور مطلق دوری جویند، به محض اینکه ورق برگردد نه تنها خواستهای اقتصادی، سیاسی گسترده ای را مطرح میکنند، نه تنها به سیاست در ابعاد بسیار گسترده وارد شده ، بلکه در چنان اوضاعی از احزاب سیاسی، دوری که نمیجویند،هیچ، بلکه پیشروان آنها دسته دسته و با تمایل به تشکیل حزب طبقه شان، به گروه های سیاسی انقلابی میپیوندد و از طریق آنها تقاضاهای دموکراتیک و سوسیالیستی انقلابی خود را مطرح میکنند.

 بنابراین و بر مبنای دو دوره سفت شدن کمربندها از جانب حکومت ها، و شل کردن آنها از جانب توده ها، دو وضعیت کاملامتفاوت برای جنبش کارگری ایران رقم زده شده و میشود: وضعیت مبارزه در ابعاد محدود اقتصادی وعموما شکلهای مسالمت آمیز و، وضعیت مبارزه گسترده در ابعاد سیاسی و شکلهای متعرضانه و قهر آمیز سیاسی.

کافی است به تجارب دوران رژیم وابسته به امپریالیسم شاه سابق نگاه کنیم. این نظام برای مدت دو دهه کارگران را از هر لحاظ و از هر گونه حقوقی محروم کرد تا جایی که کارگران نه حق اعتراضی داشتند و نه حق اعتصابی. در صورت بروزاعتصاب، نیز رژیم شاه آنها را به گلوله می بست. جاسوسان رژیم در همه کارخانه ها بودند و کوچکترین صدای پیشرویی را خفه میکردند. و خلاصه این طبقه به مدت دو دهه در بدترین شرایط حقوقی از لحاظ صنفی و سیاسی بسر برد.

ولی با اولین جرقه های انقلاب و سست شدن بندهای رژیم، این طبقه تکان خورده و به مرور به سوی ابراز خواستهای خود قدم برداشت. در نیمه دوم سال انقلاب، مشکل بتوانست جایی را یافت که کارگران برای خواستهای خود تلاشی و اعتراضی نکرده باشند. از خواستهای اقتصادی کوچک تا خواستهای سیاسی بزرگ. و این خواستهای سیاسی تا مرز تقاضای سرنگونی رژیم پیش رفت و کارگران خواه از طریق اعتصابات و خواه از طریق تظاهراتها، شورشها و قیامها جزء بدنه اصلی انقلاب بودند. از لحاظ سازمانهای سیاسی انقلابی نیز، گر چه پیش از انقلاب، تشکلات و محافل کارگری - کمونیستی در ایران کم نبود، اما در دوره انقلاب، تشکلات و سازمانهای بیشتر و منظم تری بوجود آمد، و کارگران زیادی به این گروهها و سازمانهای سیاسی کمونیستی( ویا دموکراتیک) پیوستند. این است که تمام فشارها به جنبش کارگری تحت شرایط معین، به ضد خود تبدیل گردید.

این آینده ای است که (در صورتی که اوضاع بر همین پایه بچرخد) در انتظار جمهوری اسلامی است، که نه تنها تمامی فشارهایی را که در زمان رژیم سابق بر کارگران وارد میشد وارد میکند، بلکه هم ابعاد این فشارها را تا جایی که شده زیاد کرده  و هم بر تمامی امور زندگی اجتماعی گسترش داده است.

خیال خامی است که میشود با فشار و محدود کردن و در هر زمینه ای، اجازه کوچکترین تحرکی را نداد و جلوی جنبش و شورش و انقلاب را گرفت.  بسیاری حکومت ها در تاریخ بودند و اکنون نیز هستند که بسیار باهوشتر از عمال کنونی ایران و ادارات و کمیته های امنیتی آن بودند(که این رژیم ناخن کوچک آنها نیز نمیشود) اما با بستن همه ی درها و دریچه ها برای بروز تحرک، راه بجایی نبرده اند و نمیبرند. اگر این حکام میبینند که رژیم رویزیونیستی چین(که از لحاظ استبداد سیاسی مدل آنهاست) با فشار بی امان سیاسی به مردم کشورش میتواند سالها پا برجا بماند، یکی از دلایل اصلی آن این است که امپریالیستها تا جایی که میشده سرمایه داخل این کشور ریخته و به رویزیونیستها در این پرجایی کمک کرده اند، و نیز همچون رژیم جمهوری اسلامی کار به همه ی جنبه های  زندگی مردم نداشته و حداقل در زمینه های معینی سوپاپ های اطمینان  را وضع کرده اند. با این همه، هم آنها نیز در ایمن نیستند. در تاریخ معاصر، قدرتهایی مانند شوروی امپریالیستی و کل اروپای شرقی و نیز کشورهای فرانسه و اسپانیا و یونان و پرتغال و غیره ایمنی نداشته اند، چه برسد به حکام اسلامی که از زیر خروارها خاک سر برآورده و در تمامی زمینه های زندگی اجتماعی و سیاسی جز بوی مرگ و کهنگی و پوسیدگی چیزی در فضا پراکنده نکرده اند.

 

قرادادهای کنونی با امپریالیستها و آینده

با توجه به تصویب قرارداد جدید ایران با امپریالیستها، لغو تحریمها و هجوم کمپانی های امپریالیستی برای بستن قرادادهای جدید، به احتمال وضع ایران از لحاظ اقتصادی تغییر خواهد کرد و این امکان وجود دارد که به وضع سابق (در بهترین حالت به زمان شاه سابق) بر گردد. دولت نفت بیشتری و اگر احتمالا به قیمت بالاتری خواهد فروخت و وزارتخانه ها و موسسات وابسته به خود را فعالتر خواهد کرد. بانک ها و موسسات مالی خواهند توانست سرمایه گذاری های خود را افزون کنند و نیز اعتبارات بیشتری به تجار و سرمایه گذاران بدهند؛ کارخانه ها، و موسسات تولیدی خواهند توانست در صورت نیاز مواد اولیه و تکنولوژی و وسایل مورد نیاز خود را از خارج تهیه کنند و... خلاصه چرخ اقتصاد اندکی به گردش خواهد افتاد. اغلب کارگران بخوبی میدانند که این ها در بهترین حالت خود نیز ،هیچ حقوق تازه اقتصادی و سیاسی  برای کارگران و توده های زحمتکش به ارمغان نخواهد آورد، بلکه صرفا حقوق ها عقب و یا این قدر عقب نخواهد افتاد و درصد تورم و بیکاری نیز تا حدودی پایین خواهد آمد.

 اینها نیز مشروطند به چگونگی حل وفصل تضادها میان حکام جمهوری اسلامی، بویژه جناح خامنه ای و مصباح از یک طرف و روحانی- رفسنجانی از سوی دیگر. چنانچه  جناح خامنه ای بتواند با«مهندسی» دارودسته ی شورای نگهبان و پاسدارانش «به سلامت» از انتخابات مجلس بگذرد و دو مجلس شورا و خبرگانش را در اختیار باند خود بگیرد،(3) که در حال حاضر چنین بنظر میرسد، و نیز طی دو سال آینده و با انتخابات آینده ریاست جمهوری، معضل رئیس جمهورش را حل کند و روابط با امپریالیستها را (که اکنون نیز در اختیار دارد) بطور کامل در اختیار خود گیرد، وضع بگونه ای ادامه خواهد یافت که اقتصاد در اختیار این جناح و امپریالیستها قرار خواهد گرفت و سیاست و فرهنگ استبدادی و مذهبی که تا کنون وجود داشته، ادامه خواهد یافت. اینکه این جناح تسلط کدام بخش (دولتی، خصوصی، تجارت، صنعت و...) را بر اقتصاد تامین کند، نیز در تعیین ویژگیهای آتی اشکال وابستگی اقتصاد ایران به امپریالیستها، موثر خواهد بود.

 اما در صورتی که جناح رفسنجانی- روحانی، به همراه اصلاح طلبان دنباله رو آنها، بتوانند قدرت را بدست بگیرند،که عجالتا چشم انداز روشنی در این مورد وجود ندارد، وضع از نظر اقتصادی فرق اساسی نخواهد کرد، اما ابعاد فشارهای سیاسی و فرهنگی کم خواهد شد و آزادی های اجتماعی  در مورد نوع لباس و پوشاک و چگونگی گذراندن اوقات و چیزهایی از این قبیل به مردم داده خواهد شد که این نیز با زمان شاه که مردم بسی اینها را داشتند اما بطرف  انقلاب رانده شدند، فرق چندانی نخواهد داشت.(4)                 

 

ادامه دارد.

هرمز دامان

بهمن ماه 94

یادداشتها

 

1. البته  امپریالیستها سهم چندان کمی در روی کار آمدن خمینی نداشتند ولی نه به آن دلایل که حداقل بخشهایی از مردم می پنداشتند،مثل این پندار بشدت نادرست که گویا شاه میخواست ایران را به پیش برد، ولی چون امپریالیستها نمیخواستند ایران قدرتمند شود، خمینی را روی کار آوردند.
2.  به اشاره بگوییم که در آنزمان فقر چنان بود که اگر در یک خانواده 4 نفره، یک نفر، روزانه  8 ساعت کار میکرد، با حداقل حقوق ( میانگین آن شاید چیزی در حدود 500- 400 تومان) بیست روز از ماه را، حداقل از لحاظ غذای بخور و نمیر کم نمیاورد و بقیه ماه را نیز با نسیه از بقالی محل میگذراند. اما اکنون یک خانواده 4 نفره، یک نفرکارکن و حداقل حقوق! این وحشتناک است! به یک هفته هم نمیکشد! پس وضع به گونه ای گشته که باید بدنبال شغل دوم بود و هر کس هم در خانواده میتواند، باید کار کند. و اگر کاری بدرد بخور یافته نشد که بیشتر اوقات نمیشود، آنگاه زن  و یا دختر خانواده باید به خود فروشی و یا کارهای خلاف دست زنند تا بشود سر و ته ماه را سر آورد. بیخود نیست که در این دوران خفه کننده، اضطراب، افسردگی، غمزدگی، و بیماری های گوناگون عصبی در میان مردم، بویژه لایه های این طبقه، چنین عمومی شده، و میزان گرایش به اعتیاد و خودکشی در میان کارگران و افراد خانواده شان بویژه جوانان دختر و پسر به گونه ای چشمگیر افزایش یافته است.
3. این بسیار مضحک و چندش آور است که خامنه ای از همه و همینطور کسانی که حکومت خود و جناحش  را قبول ندارند و یا بکلی مخالف این حکومت و سرتاپای آن هستند، میخواهد که در انتخابات مجلسینش شرکت کنند: «ما افراد مجلس اسلامی و خبرگانمان را بوسیله شورای نگهبانمان انتخاب میکنیم و بوسیله سپاه پاسدارانمان هم بر آن نظات میکنیم تا مبادا کسانی که مخالف حتی جناح ما هستند، به مجلس هایمان راه بیابند اما شما ای مخالفان ما و این حکومت بیایید و به آنها که ما برای حفظ قدرت خود انتخاب کرده ایم، تاهمگی باهم، برشما، هر نوع پستی و وحشیگری روا داریم، رای بدهید»!؟
4. دراین باره در آینده بیشتر خواهیم نوشت.