درباره برخی چرخش های خامنه ای و دلایل آن ها (2 - بخش پایانی)

چرخش سوم- از مذاکره با آمریکا تا مذاکره نکردن با آمریکا

این چرخش نیز در فاصله ای کوتاه رخ داد. خامنه ای یک باره و طی مدتی کوتاه مذاکره با دولت ترامپ را کنار گذاشت و از مذاکره نکردن صحبت کرد.

دلایل مهم این چرخش عبارتند از:

یکم - خواست ترامپ که در نامه اش طرح شده بود؛

دوم-  نقش پوتین و روس ها و به احتمال تقاضای آنها برای نفی این مذاکره در شرایط فعلی.

در مورد خواست های ترامپ تا جایی که این خواست ها آشکار شده است هشت مورد است:

یک - توقف کامل برنامه ی هسته ای ایران

دو- تعطیلی غنی سازی اورانیوم

سه- قطع ارسال سلاح به حوثی های یمن

چهار- قطع حمایت مالی از حزب الله لبنان

پنج- انحلال گروه های مسلح وابسته به جشدالشعبی عراق

شش - مهلت دوماهه برای اجرای این شروط

هفت - در صورت پذیرش، لغو تحریم ها و پایان دادن به انزوای ایران

هشت - در غیر این صورت اقدام نظامی گسترده علیه ایران

 که می توان آنها را به سه مورد اساسی خلاصه کرد:

یک- توقف کامل برنامه ی هسته ای ایران

دو- دنبال نکردن برنامه ی موشکی و سایر قابلیت های تسلیحاتی متعارف و غیر متعارف

سه - پشتیبانی  نکردن از نیروهای نیابتی( حزب الله، حماس و جهاد اسلامی، حوثی ها و حشدالشعبی عراق) و آموزش ندادن و نفرستادن اسلحه و مهمات برای آنها

سازش ها و عقب نشینی هایی که برای ترامپ کافی نبودند!

به نظر می رسد که تغییر نظر خامنه ای اساسا به دلیل بیشتر شدن خواست های ترامپ بوده است. تصور خامنه ای ای این بود که سازش ها و عقب نشینی هایش در مورد حماس و حزب الله و سوریه برای آغاز مذاکره و کنار آمدن آمریکا با وی کافی است. اما زمانی که نامه ی ترامپ و خواست های تازه ی وی طرح شد وی در یکی سخنرانی های خود پس از چرخش به مذاکره نکردن گفت که هر چه شما خواست های آنها را برآورده سازید و عقب نشینی کنید آنها از شما یک خواست تازه و عقب نشینی دیگری را می خواهند( نقل به معنی ).

پس از دریافت نامه ی ترامپ و پی بردن به خواست های او که روشن نیست آنچه در موردشان گفته شده تمامی آن خواست هایی است که در نامه بوده است، وی از مذاکره کردن به مذاکره نکردن چرخش کرد.

با توجه به این چرخش و همچنین رشد تضادها با پزشکیان در مسائلی مانند مذاکره با ترامپ و مساله اجرای «قانون عفاف و حجاب» که گویا نمی خواست اصول گرایان مجری آن باشند و نیز ناتوانی در حل و فصل مسائل اقتصادی،  تهاجمی به دولت پزشکیان صورت داد و آن را از دو فرد مهم آن محروم ساخت.

پایان کار چه خواهد شد؟ تضاد خامنه ای و سران سپاه با ترامپ و اسرائیل و تضاد توده ها با حکومت

 اکنون خامنه ای مانده است و تغییر سیاست ها و دو ماه فرصت که بخشی از آن سپری شده است. البته مذاکرات پنهانی (پنهان از نظر کارگران و کشاورزان و توده های زحمتکش و نیز طبقات میانی که همیشه و همواره در همه ی دولت های استثمارگر و ستمگر« نامحرم»ترین بوده اند) ادامه داشته و دارد و اکنون نیزعراقچی وزیر خارجه اعلام کرده است که «ما با آمریکا مذاکره ی مستقیم نمی کنیم اما مذاکره ی غیرمستقیم خواهیم کرد». امری که خود نشان دهنده ی دمدمی مزاجی و چرخشی دوباره از جانب خامنه ای است که هنگامی که تغییر موضع اش را اعلام می کرد گفت که«با یک چنین دولتی مذاکره نباید کرد، مذاکره کردن عاقلانه، هوشمندانه و شرافتمندانه نیست.»  ظاهرا خامنه ای یادش رفته بود که بگوید منظورش از مذاکره ای که «عاقلانه و هوشمندانه و شرافتمندانه نیست» مذاکره ی مستقیم است اما مذاکره ی غیرمستقیم «عاقلانه و هوشمندانه و شرافتمندانه» است!؟

به هر حال اکنون روشن نیست که با توجه به چرخش های مداوم خامنه ای طی این یک سال اخیر و نوسان و بی ثباتی ای در سیاست های وی که اینک به نظر می رسد مزمن و پایدار شده است نهایت این وضع چه خواهد شد. اگر هدف صرفا حملاتی به تاسیسات هسته ای و موشکی و نظامی و یا ترور برخی سران سپاه باشد ممکن است خامنه ای تا جایی که فکر کند حکومت اش در خطر نیست از سیاست مذاکره نکردن خود دست بر ندارد. اما آنچه که می توان از آن مطمئن بود این است که در صورتی که گام هایی از جانب ترامپ به سوی سرنگونی حکومت برداشته شود موجود حقیر و بزدلی مانند خامنه ای با چرخشی دیگر زهر مذاکره را خواهد خورد و به خورد سران سپاه و پایه هایش نیز خواهد داد. در کل تغییر و چرخشی در سیاست های خامنه ای به سوی مذاکره ی مستقیم بیشتر احتمال دارد تا چرخشی در سیاست های ترامپ و دولت صهیونیستی اسرائیل به سازشی با خامنه ای.  

وضع توده های مردم

در گیر و دار تضادهای میان خامنه ای و ترامپ پای تضادهای توده ها با حکومت به میان می آید. در مورد این نیز می توان اطمینان داشت که توده ها نه تنها به دنبال خامنه ای روان نخواهند شد بلکه چنین درگیری ای اگر رخ دهد و در میانه ی راه به پایان رسد اگر حتی جنبشی به وجود نیاید اما تضاد میان توده ها و حکومت را شدت خواهد داد و وارد مراحل متکامل تری خواهد کرد.

اشتباهات ما   

نیروهای انقلابی کمونیست و تحلیل گران از جمله خود ما دیدگاه ها و تاکتیک های خود را در تقابل با دشمن جدا از آنچه مبنای آن وضع و شرایط و استراتژی انقلابی خودشان است( واین یک سوی قضیه است)، بر مبانی کم و بیش ثابت شرایط و وضعیت دشمن و سیاست ها و تاکتیک هایی که از جانب دشمن در یک مرحله ی معین از یک فرایند بزرگ شکل گرفته اند،( و این سوی دیگر قضیه است) استوار و تنظیم می کنند و تحلیل های سیاسی خود را بر آن مبنا قرار داده و وضع آینده را پیش بینی می کنند.

این در کل درست است و جز این اشتباه است. این مبانی نسبتا ثابت، تحلیل را روی چارچوب و خط معینی قرار می دهد که در آن مرحله ی معین به وسیله ی دشمن در پیش گرفته شده و در عین حال سیاست هایی است که از جانب نیروهای انقلابی در آن مرحله باید در پیش گرفته شود.

اما وضع نه تنها طی یک مرحله ثبات مطلق ندارد بلکه با گذار از مرحله ای به مرحله ای دیگر تفاوت هایی بروز می کند که طبعا باید در سیاست ها بازتاب یابد. در درون یک مرحله این تغییرات می تواند جزیی باشد اما با گذار از یک مرحله به مرحله ی دیگر باید در سیاست های تجدید نظر کرد و برخی از آنها را که دیگر با مرحله ی نوین سازگار نیست کنار گذاشت.

هنگامی که تغییر خط و تاکتیکی از جانب دشمن صورت می گیرد به دلایل گوناگون از جمله فقدان شناخت دقیق و عمیق و همه جانبه از تغییرات تازه در اردوی دشمن و بروز مشکلات در پیش بینی برخی حرکات او که به سبب نااگاهی از دلایل تغییر سیاست وی رخ می دهد و یا فقدان نیرو به ویژه نفوذی در دشمن و همچنین پیچیده گی و سرعت رویدادها، ما به روی چارچوب و خط گذشته باقی می مانیم و مدتی زمان می برد تا خود را با چرخش های نیروهای دشمن و تاکتیک های نوین آنها هماهنگ کرده و تحلیل نسبتا جامعی را از آنها بیان کنیم.

به دلایلی این چنین مثلا خود ما در آغاز چرخش خامنه ای از دولت رئیسی به دولت پزشکیان فکر می کردیم که پزشکیان صرفا برای گرم کردن تنور انتخابات وارد شده و انتخاب نخواهد شد، و به هر حال زمان برد تا ارزیابی ما از چرخش خامنه ای از دولت رئیسی به دولت پزشکیان به دلایل آن برسد. 

در مورد خط مذاکره نکردن نیز باید گفت که بدون تردید خط خامنه ای تا پیش از اعلام مواضع در مورد نفی مذاکره با آمریکا مذاکره با آمریکا بود اما به نظر می رسد که با دریافت نامه ی ترامپ چرخشی در موضع خامنه ای به مذاکره نکردن صورت گرفت. البته این چرخش را مشکل که بتوان تنها با دریافت درخواست های ترامپ توضیح داد و به نظر می رسد که دیپلماسی روسیه نیز که در مواردی مانند اوکراین در حال مذاکره با ترامپ  بود نقش مهم و چشمگیری در این چرخش خامنه ای داشته است. افزون بر این ها با وجود این که نقش باند پایداری ها و حزب اللهی هنوز باقی مانده در جناح خامنه ای آنچنان نبود که این تغییر موضع را توضیح دهد با این وجود نباید در تغییر چارچوب و خط خامنه ای از آن چشم پوشی کرد. به هر حال این تغییر موضع می توانست آنها را هم راضی کند.

در هر صورت خامنه ای و سران سپاه نشان دادند که با توجه به وضع تضادهای داخلی جناح خود و تضادهاشان با جناح های دیگر و از جمله اصلاح طلبان و تضادهاشان با جنبش انقلابی - دموکراتیک توده ها و نیز تضاد با امپریالیست ها چرخش های متوالی را در سیاست هاشان صورت می دهند و وظیفه ی ماست که با دقت تغییرات را دنبال کرده و آنچه از آنها در سیاست های ما موثر واقع می شود را به شمار آورده و در تغییر سیاست های خود وارد کنیم.      

هرمز دامان

چهارم فروردین 1404